2013 Mart ayında S.P. Novikov, ‘Matematiği algılımı’ adındaki yeni demecini yayınladı. Bu demeç örneğin polit.ru websitesinde bulundurulmaktadır. Bu demeçte defalarca karşıma kaba konuşuyor (söylenmesi gereken, S.P. Novikov neredeyse her yıl bir burada bir şurada A.T.Fomenko’nun ve birçok diğer hoşuna gitmeyen matematikçilerin çalışmalarını ayıplıyor). Bu websitede S.P. Novikov’un makalesine karşı yorumlar ortaya çıktı, hem de bu yorumları yazanların bazıları S.P. Novikov’un faaliyetini eleştirel bir şekilde değerlendirdi. Göze çarpan, meşhur ve saygın matematikçi, geometri uzmanı, MDÜ Mekanik Matematik Fakiltesi profesörü A.A. Tujılin’in yorumu. Onu burada sunuyorum.
Ben Sergey Petroviç Novikov’un Kendisi ve etraftaki gerçeğin Kendisinde yeri hakkındaki fikirlerini okumayı severim. Sergey Petroviç’in normalde yazdığına göre kendisi parlak, güçlü bir bilim adamıdır, hayatı, ehemmiyetli olaylar, sıradan olmayan insanlarla doludur. Onun entelektüel yetenekleri, kendi öğretmeni M.M. Postnikov’u pek hızlı süre içinde aşabildiği kadar güçlüdür. Ki üstünlüğünü anlayınca onu şoka uğratmış ve yerin dibine sokmuş ve zaten böyle yaparak doğru yaptığını sanıyor.
Şimdilik Sergey Petroviç uluslararası matematik dünyasında büyük bir önem taşıyor, hibeleri dağıtanların birçoğu onun fikirlerini sayıyor, hatta vaktiyle onunla yakın olanlan ve onun tarafından kırılanlar (Postnikov gibi) ne kendi ne de başka kimsenin haysiyetini savunmayacak kadar. Zira herkes yalnızca lanet olmak değil, ayakların altına alınmak korkusuna kapıldı. Ancak Sergey Petroviç’in başedemediği son derece zor bir husus var. Bu husus, Anatoliy Timofeeviç Fomenko ki, Sergey Petroviç’in yönettiği kürsünün üyesi olarak bağlı kalmadı – diğer neredeyse bütün üyelerin yaptığı gibi. Fomenko’nun akademisyen olduğundan sonra, MDÜ Mekanik Matematik Fakültesinde vaktiyle Anatoliy Timofeeviç’in hocası P.K. Raşevskiy’in yönettiği Diferansiyel Geometri Kürsüsü yeniden yapılandırıldı ve Fomenko onun başkanı olarak görevlendirildi. İkinci husus şudur ki, Fomenko aynı zamanda MDÜ Mekanik Matematik Fakültesindeki Matematik Bölümü başkanı olarak tayin edildi. İşte bu iki husus Sergey Petroviç’in hatırasını baya kırmıştır (olasılıkla Matematik Bölümü başkanı kendisi de olmak istemiş). O bu problemi bir şekilde çözmeye çalışmış. Bir mektubu yazıp farklı matematikçilere onu göndermiş. ‘Seneler önce ben ve kardeşim Andrey…’ kelimeleriyle başlayan mektupta ana yazarının Fomenko olduğu Yeni Kronoloji’yle alay ederek onu küçük düşürdü. Ayrıca bilim adamı olarak ta Fomenko’yu küçük düşürmeye çalıştı. Elbette bir engel vardı, o da şudur ki, Sergey Petroviç kırılmadan önce Fomenko’nun matematiksel faaliyetini desteklemişti. Ben kendim Anatoliy Timofeyeviç’in Hamilton sistemleri geometrisi üzerine çalışmalarını anlattığı ve Sergey Petroviç’in bu çalışmayı pek olumlu değerlendirdiği seminerde huzurdum. Ama şimdiden bu, yalnızca Sergey Petroviç’in her zaman nesnel olduğunu açıkça gösterecek ‘inandırıcı’ açıklamaları uydurmak gerektiği için önemliydi. İşbu demeçte Sergey Petroviç artık utanmıyor (yorumlarda biri onun yaşı ve hatırası hakkında şaka yaptı). ‘Fomenko çok sıradan bir matematikçi’ diye yazdı. Bu, belden aşağı bir vurmadır. Hem de en iyisi, bundan sonra mahkemede dava açılmaz. Ya yargılayan kim? Ve Sergey Petroviç şunu çok iyi anlıyor, onun fikirlerini sayıyorlar, yani bir şey söyledi mi bütün dünya onu tekrarlayacak. Kelimeyle vursak mı?! Ve bütün bunlar tek bir şey yüzünden ortaya çıkıyor. Kırgınlıktan. Elbette istenilen, ABD’de güzel yaşamak, Rusya’da herkes tarafından cariye’nin hünkarını beklediği gibi beklenilmek. Ve Mekanik Matematik Fakültesini kapsayan tek ismi, bir yere gitmeyen ve fakültede yaşamlarını sürükleyen bu küçük matematikçilerin saadeti için yeterli olsun. Ya Fomenko, herkesin herhangi bir yurt dışı iş gezisinden sonra dönmek istediği kürsüyü kurarak hepsini ‘bozdu’.
Bu kırgınlıkla uğraşmaya çok güçlü bir anlık yöneldi. Amaç, Fomenko’nun sıradan bir matematikçi olduğunu ispatlamaktır. Bunun yasıl yapıldığını gösteren bir örnektir. Alıntıyı sunuyorum. ‘1992 yılında Bulletin of AMS da meşhur Ameriken matematikçi Almgran’in Fomenko’nun çok ölçekli variyant hesaplaması üzerine kitabına kırıcı bir referansı çıktı’. Ben Almgran’ın referansını okudum, içinde ‘kırıcı’ bir şey bulamadım. İki eleştirici düşünce bulundu. Biri, Fomenko’nun daha iyi anlanmak isteyerek gayriformel şekilde işin özetini anlattığı kitabın kapağının üzerindeki açıklama üzerineydi, öbürü ise öğrencisinin sonucunun açıklamasındaki hafif yanlışlığa ilişkindir. Genellikle referans, «Anatoly T. Fomenko is the most prominent mathematician in the Soviet Union» kelimeleri kullanılarak yazılmıştur. Ne dersiniz? Kırıcı bir referans böyle kelimelerle yazılıyor mu hiç? Sırası gelmişken isteyen herkes bu referansı İnternet'te kolay bulabilir, ama insanlar kanılarını kendi tecrübelerine değil, 'yetkilerin dedikodularına' temellendirmeyi daha çok tercih ediyorlar. Yukarıda kaydettiğim gibi, Sergey Petroviç referansı farklı bir şekilde değerlendirmeye karar verdi. Ne dersiniz manasını çarpıttığını anladı mı?
Elbette Sergey Petroviç'in bu tarz demeçleri ve çok sayıda hatıralarını okurken ara sıra 'ama bu yalan' Bu kaba ve ahlaksız! diye haykırmak isteği doğuyor, utanç, vicdan hakkında haykırmak isteği. Ama buna kim kulak asar ki? Bu haykırmalar, Sergey Petroviç Fomenko'nun konusunu değdi mi, onun ağzından hep bol bol sezen pis selini durdurabilecek mi? Kalan tek şey, beklemektir, zira ebediyet – gerçek bir hakimdir.'
(A.A. Tujilin'in konuşmasının sonu)
Sonuçta kendi adıma birkaç cümle ekleyeyim. Bu bölüm
‘Novikov Fomenko’nun matematiksel çalışmalarını nasıl övdü’
diye adlandırılabilir.
Bu aşamada Novikov’un 1987’de Fomenko’nun çalışmalarını SSCB BA Matematik Bölümü’nün prestijli mükâfatı almak için sunma açıklamasını göstermek gerek. Bu mükâfat SSCB BA Prezidyumu tarafından verilmekteydi. Bu açıklama Novikov tarafından SSCB BA Matematik Bölümü üzerinden gönderildi. Ben Prezidyum mükâfatını 1987 senesinde almıştım. Ta bu çalışmalarımın sonraki gelişmesi için 1996 senesinde A.S. Mişenko ile birlikte RF Devlet ödülünü almıştık. Benim keşfettiğim entegre sistem invariantları sonrasında örneğin akademisyen V.P. Maslov ve profesör A.İ. Şafareviç’in geliştirdiği türbülans teorisinde aktif bir şekilde kullanılmıştır.
Aşağıda tam metni.
‘AÇIKLAMA. Anatoliy Timofeyeviç Fomenko’yu geometri varyant, simplektik geometrisi ve topoloji alanında büyük bir uzman, ‘Топология поверхностей постоянной энергии интегрируемых гамильтоновых систем и препятствия к интегрируемости’ adındaki çalışmanın (SSCB BA İzvesitya, 1986, c.50, № 6, ss.1276-1307) yazarı olarak 1987 SSCB BA Matematik Bölümü ödülünü almak için öneriyorum. Bu çalışmada entegre sistemlerinin simplektik topolojisi kurulmuştur. Onun çerçevesinde entegre sistemlerin daimi enerji yüzeylerinin topoloji sınıflanması sunulmuştur, sonucunda Hamilton sistemlerinin entegreye yeni topoloji engelleri bulunmuştur ...’ vs. vb.
Bu çalışmanın SSCB BA Matematik Bölümü’nün ödülünü almaya tamamen değer olduğunu düşünüyorum.
11 Kasım 1987
Akademisyen S.P. Novikov
Akad. S.P. Novikov’un imzasını şahadet ediyorum,
MDÜ Mekanik Matematik Fakültesi Yüksek Geometri ve Topoloji Kürsüsü Bilim Sekreteri
A.P. Veselov’
1991 senesinde S.P. Novikov, ‘Geçenlerde BA üyesi olan parlak bilim adamı, güzel sanatlar dahil entelektüel ilgileri geniş olan Anatoliy Timofeyeviç Fomenko’yu (MDÜ) anmadan olamam. RBA’ sini süslerdi’ diye yazarak beni BA akademisyeni olarak sunmuştur. Ayrıca bkz. Websitemizdeki ‘Bizi eleştirenlere yanıtlar’ (ru) bölümü.
