Византийско-русские фрески в часовне замка в Люблине.

Анна Ружицка-Брызек.

"По заказу Ягайлы, как сообщает об этом соответствующая надпись, живописец Андрей в 1418 году украсил фресками часовню в люблинском замке. Это одна из трех сохранившихся работ, выполненных по заказу короля артелями, пришедшими с востока на польские земли, где искусство с самого начала развивалось в рамках западноевропейской культуры. Всех таких заказов Ягайлы, по свидетельству источников, было восемь. К 1386 году, к моменту восшествия на престол, он был уже зрелым человеком, воспитанным в среде русской культуры, которая была занесена на княжеский двор в Вильне православными жёнами Ольгерда - Марией, витебской княжной, а затем тверской княжной Юлианой, матерью Ягайлы. Любовь к восточной живописи Ягайло проявил почти с самого начала своего правления Польшей, поручив в 1392-1394 годах восточным мастерам работы в храме на Лысой Горе и в своей спальне. Затем были заказаны росписи в Мариинской капелле и в капелле Святой Троицы в кафедральном соборе на Вавеле, в коллегиатах в Сандомире и Вислице и в кафедральном соборе в Гнезне. Источники того времени не сообщают более подробных данных о происхождении живописцев, которых характеризуют в общем как pictores Ruthenicos. Имя Андрея в надписи, сделанной в люблинской часовне, тоже дано без всякого уточнения. Только документ, на основании которого Ягайло в 1426 году даёт привилегии Гайлю на работы на сандомирской, краковской, серадской и других землях содержит указания, что этот мастер был православным священником родом из Перемышля. В более позднее время Длугош определяет живопись восточных мастеров как sculptura (sic!) или pictura graeca, graeco opere, что говорит лишь только о её византийской, а не латинской принадлежности.
Дошедшие до нас со времени Ягайлы фрески стали предметом исследований с конца XIX века, когда их стали одну за другой раскрывать из-под штукатурки в сохранившихся постройках. Люблинские фрески, открытые в 1899 году, несколько раз реставрировались, а последняя реставрация ведётся до настоящего времени."

Литература:
A. Rózycka-Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, Warszawa 1983, стр. 165




Architektura - XIV w., malowidła bizantyjsko-ruskie z 1418 r.
Modlitwa fundatora malowideł, króla Władysława Jagiełły

http://zamek-lublin.pl/galeria_kts.htm
http://zamek-lublin.pl/galeria_kts1.htm


Architektura - XIV w., malowidła bizantyjsko-ruskie z 1418 r.
Wnętrze górnej kondygnacji. Widok nawy od strony prezbiterium.

http://zamek-lublin.pl/galeria_kts4.htm


Architektura - XIV w., malowidła bizantyjsko-ruskie z 1418 r.
Wnętrze górnej kondygnacji. Widok na część ołtarzową.

http://zamek-lublin.pl/kaplica.htm
Kościół Świętej Trójcy zwany również Kaplicą Zamkową jest jednym z najcenniejszych i najważniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Polsce i w Europie. Jest to miejsce, gdzie zetknęły się i koegzystują dwa kręgi kulturowe Wschodu i Zachodu. We wnętrzu gotyckiej świątyni zostały wykonane w 1418 r. bezcenne malowidła bizantyńsko-ruskie.
Najwcześniejsza wzmianka o kaplicy pochodzi z 1326 r. Gotycka architektura kościoła wykazuje powiązania z czasami króla Kazimierza Wielkiego (1333-1370). Z fundacji króla Władysława Jagiełły malarze ruscy z mistrzem Andrzejem na czele pokryli ściany wnętrza świątyni malowidłami według programu ikonograficznego chrześcijaństwa Wschodu. Zachowany na łuku tęczowym napis fundacyjny informuje o dacie zakończenia prac (10 sierpnia 1418 r.) i wymienia imię głównego mistrza.
Kościół pełnił funkcję kaplicy królewskiej. W XVI w. budowla otrzymała renesansowy portal i szczyt fasady frontowej. Kaplica była świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych, m.in. Unii Lubelskiej w 1569 r.
W późniejszym czasie malowidła zostały zatynkowane, a ich przypadkowe odkrycie miało miejsce dopiero w 1899 r. przez Józefa Smolińskiego
W 1903 r. rozpoczęły się prace przy odsłanianiu i konserwacji malowideł, które trwały z przerwami do 1997 r. Był to sukces polskich konserwatorów, biorąc pod uwagę stopień trudności i skalę problemów.
Znaczenie Kaplicy Świętej Trójcy doceniła w 1995 r. Komisja Europejska w Brukseli, przyznając środki na sfinansowanie ostatniego etapu prac w ramach programu ochrony europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Kaplica jest wielką atrakcją dla znawców i miłośników zabytków przeszłości oraz dla zwiedzających Zamek Lubelski.