)
2012
"Yıldızlar bildiriyor" kitabına ait özet.
Claudius Batlamyus’un meşhur Almagest’i, astronomların ve tarihçilerin dikkatini çoktandır çekmektedir. M.Ö. II. yüzyılda yaratılmış olduğu düşünülmektedir. Ama bir yanlışlık ortadaymış! Yazarlar, meşhur Almagest kataloğunu M.S. VII-XIII. yüzyılları ile geometri ve istatistik yöntemleri yardımıyla tarihlemektedir. Bütün Almagest’in son baskısı büyük ihtimalle ancak M.S. XVI-XVII. yüzyıllarında yapılmıştı. Yazarlar tarafından geliştirilmiş olan bir yöntem her eski yıldız kataloğuna uygundur. Almagest kataloğundan başka her durumda Tyho Brahe, Ulugbek ve Hevelius’un yıldız kataloglarının mutat ve herkesçe kabul edilmiş olan tarihlemelerinin doğrulandığı ortaya çıkmıştır. Kitabın ezici parçasının okunması için okurun, matematik alanında yüksek teknik okulunun ilk iki sınıfında verilen bilgilerin dışına çıkan özel bilgilere sahip olmaya ihtiyacı yoktur. Kitap matematikçi, fizikçi, mekanikçi, astronom ve istatistikçiler için ilgi çekicidir. Kitabın, antik dünya, Orta Çağ tarihi ve bilim tarihi ile ilgilenen herkese enteresan olacağı şüphesizdir. Mesela okur, XVI. yüzyılda yaşayan hangi astronomun bugün antik Hipparchus’un adını taşıdığını öğrenecektir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
- Almagest’in kısa özellikleri.
- Almagest’in kısa tarihi.
- Orta Çağ dönemine ait asıl yıldız katalogları.
- Eski yıldız katalogları ile ilgili soru niye dikkat çekicidir.
- Hipparkos
- Batlamyus
- Copernicus
- Tycho Brahe
- Gökbilimci Robert Newton’un yaptığı önemli araştırması ve "Klaudyos Batlamyus’un suçu" kitabı.
Bölüm 1.
GÖK BİLİMİNDEN VE GÖK BİLİMİNİN TARİHİNDEN BAZI GEREKLİ OLAN BİLGİLER.
- Eklektik, ekvator, presesyon.
- Ekvator ve eklektik koordinatları.
- Ekvator ve eklektik koordinatlarının ölçü yöntemleri.
- Çağdaş yıldız gökü.
- Yıldız gökünün "geçmişe doğru" hesaplanması. K(t) kataloglarının hesaplama katalogları. Newkomb-Kinoshit formülleri.
- Astrometri. XV-XVII. yüzyıllarına ait olan eski astronomik ölçü aletleri.
- Orta Çağlara ait olan astronomik gözlemlerdeki saatin ölçülmesi ve saatler.
5.1. Gereken formüller.
5.2. Yıldızların geçmişteki konumu ile ilgili hesaplama algoritması.
Bölüm 2.
ALMAGEST YILDIZ KATALOĞUNUN ÖN ANALİZİ.
- Katalog yapısının tarifi.
- Almagest’te iyi ve kötü bir şekilde özdeşleştiren yıldızların dağıtılma analizi.
- Almagest yıldız kataloğunda yedi bölüm ortaya çıkmaktadır. Bu bölümler kesinlikle özdeş yıldızların miktarı açısından birbirlerinden çok farklıdır.
- Atmosfer kırılması yüzünden yıldız koordinatlarının olası çarpıtılması.
- Almagest kataloğundaki bilgi vericilerinin dağıtılma analizi.
- Almagest kataloğunun çeşitli el yazmalarındaki koordinatların versiyonlarının analizi.
- Bağımsız yıldız gözlemlerinin yoğunluğu olarak versiyonların yoğunluğu. Almagest yıldız kataloğunda yine yedi bölüm ortaya çıkıyor. Önceki sonuçlarla tutarlık (koordinasyon).
- Almagest’teki enlem ve boylamın ölçmeleri güvenilir mi?
- Güya Batlamyus’un çalışmalarından, yıldızları "şahsen izlediği" ve Almagest’te tarif edilen ölçmeleri "şahsen yaptığı" anlaşılıyor. Bu geleneksel fikirler şüpheli.
- Batlamyus, ekliptikteki ne noktadan boylamın hesaplanmasını yaptı?
- Peters sinüs dalgası Almagest’in enlemlerinde.
8.1.Robert Newton’un iddialarına göre Almagest’teki boylamları biri tarafından yeniden hesaplanmıştı. Ancak bu düşünceleri enleme bağlı değildir.
8.2.Örnekler, yıldız kataloğunun boylamın presesiyonuna göre tarihlenmesinin sıksık büyük hatalara yol açtığını göstermektedir. Ortaçağ kataloglarının yanlışlıkla güya çok eski zamanlarla "tarihlenmeleri" mümkündür.
Bölüm 3.
ALMAGEST’İN TARİHLENMESİ İLE İLGİLİ BAŞARISIZ DENEMELER. BAŞARISIZLIĞIN SEBEPLERİ. ÖNERDİĞİMİZ YENİ YAKLAŞIM VE SONUÇLARIN KISA AÇIKLANMASI.
1. Almagest’in, daha hızlı hareket eden yıldızlarına göre hesaplama katalogları ile kıyaslama yoluyla tarihlenmesi teşebbüsü.
1.1. Almagest’in, hesaplama katalogları ile kıyaslama yolları.
1.2. Almagest kataloğunun bazı yıldızlarının öz hareketlerine göre tarihleme teşebbüsleri.
1.3. Almagest’in ayrı yıldızlarının hareketlerine göre tarihlenmesinin güvenilir sonucu vermemesinin sebepleri.
2. Hızlı ve adları olan yıldızların tümüne göre hesaplama katalogları ile karşılaştırma yoluyla Almagest’in tarihlenmesi teşebbüsü.
2.1. Tarihleme için yıldızlar hangi kriterlere göre seçiliyor.
2.2. Ayrı hızlı ve adları olan yıldızlar için "yakınsak aralığı" sistemi.
2.3. Almagest kataloğunun ayrı yıldızların açısal aralıklara dayanarak önerilmiş yöntemle tarihlenmesi başarıya ulaşmamıştır.
2.4. Ayrıca Almagest kataloğunun ayrı yıldızların enlem hatalarına dayanarak önerilmiş yöntemle tarihlenmesi başarıya ulaşmamıştır.
3. Almagest’in, en yakın çevrelerindekilerin önünde ayrı yıldızların hareketlerine göre tarihlenmesi teşebbüsü.
3.1. "Hareketsiz yıldızların" önünde yıldız konfigurasyonunun değişen geometrisi.
3.2. Deneme için hangi yıldızları seçtik.
3.3. Ayrı hataların ve orta hatanın davranışları.
3.4. Denemenin olumsuz sonuçları.
4. Almagest’in, yıldızların öz hareketleri bazında yapılan tarihlenmesine ait bazı hatalı çalışmaların analizi.
4.1. Birçok hatanın sebebinin, astronomide değil matematiksel istatistiği yöntemlerinin yanlış kullanılmasında aranması lazım.
4.2. Yu.N.Yefremov’un, Almagest’in tarihlenmesi ile ilgili çalışmalarında veriler istenilen yanıt ile uydurulmuştu.
4.3. o2 Eri yıldızının hareketine göre Almagest’in tarihlenmesindeki kısır döngü.
4.4. Yu.N.Yefremov’un, Almagest’in Arcturus’a göre tarihlenmesi doğruluğunun değerlendirilmesindeki hataları.
4.5. Astronomik hesaplamaların doğruluğunun değerlendirilmesindeki hataların başka bir örneği.
4.6. Almagest’in tarihlenmesi ile ilgili, "Kendini yetiştirme" dergisinde yayınlanmış olan hatalı "ikincil analizi".
5. Sonuçlar ve sonraki araştırmaların yolları. Bizim yaklaşımımız ve aldığımız asıl sonuçların kısa tarifi.
5.1. Üç görev ortaya çıkmakta: Almagest’teki yıldızların özdeşleştirilmesi, olası hataların doğasının ortaya çıkarılması, kataloğun kesinliğinin analizi.
5.2. Almagest yıldızlarının tanıtılma ve özdeşleştirilmesi.
5.3. Katalogtaki hataların çeşitli tipleri.
5.4. Almagest kataloğundaki sistematik hatanın belirlenmesi. Hata kaldırıldıktan sonra kataloğun kaydedilmiş olan kesinliği doğrulanmıştır.
5.5. Almagest kataloğundaki sistematik hata kaldırıldıktan sonra onu tarihleme ımkanı orta çıkıyor.
5.6. Almagest kataloğunun, bulunan istatistik hata kaldırıldıktan sonra adları olan sekiz baz yıldızlarının hareketlerine göre tarihlenmesi.
5.7. Almagest kataloğunun, adları olan sekiz baz yıldızlarının hareketlerine göre bağımsız geometrik yöntem ile tarihlenmesi.
Bölüm 4.
KİM KİMDİR?
- Ön yorumlarımız.
- Almagest kataloğundaki en hızlı yıldızların formalite arayışı.
- Almagest kataloğununda güvenilir bir şekilde özdeşleştirilen bütün hızlı yıldızların arayışı.
2.1. Yıldızların tanıtılma ve özdeşleştirilmesine ait olan yöntem.
2.2. "Çağdaş" yıldızların Almagest kataloğundaki yıldızlarla özdeşleştirme sonucu.
2.3. Sonuçlar.
Bölüm 5.
YILDIZ KATALOĞUNDAKİ SİSTEMATİK HATALARIN ANALİZİ.
0. Asıl fikir.
0.1. Görsel benzerlik.
0.2. Yöntemin gerçekleştirilmesi.
0.3. Sistematik hatanın anlamına göre kataloğun tarihlenmesi imkansız.
1. Asıl simgeler.
2.Toplu ve sistematik hataların parametreliği.
3. γ(t) ve φ(t) parametrelerinin en küçük kareler yöntemi ile belirlenmesi.
4. γstat(t) ve φstat(t)) parametreleri zamanla değişmektedir.
5. γstat и φstat ile ilgili değerlendirmelerin istatistik özellikleri
6.Sonuçlar.
Bölüm 6.
ALMAGEST KATALOĞUNUN İSTATİSTİK VE DOĞRULUK ÖZELLİKLERİ.
1.Ön yorumlarımız.
2. Yıldız gökünün yedi alanı.
2.1. Almagest kataloğunda bulunmuş olan yedi bölümün özelliği.
2.2. Almagest yıldız kataloğundaki yedi bölümünden her bölüm için eklektik kutuplarının durumu.
2.3. Güven aralığının hesaplanması.
3. Almagest’teki ayrı takımyıldızların analizi.
3.1. Almagest’in yazarının, takımyıldızların her küçük grupu için ayrı hata yapması mümkündür.
3.2. Almagest’teki takımyıldızların ayrı grupları için sistematik hataların hesaplanması.
3.3. Takımyıldızlara göre Almagest’teki, gökün iyi ölçülenmiş alanındaki grup hataları, bu alan için genel olarak bulunmuş sistematik hataya hemen hemen uymaktadır.
3.4. Bulunmuş olan sistematik hatanın kaldırılması, adları olan yıldızların çevrelerinin doğruluk özelliklerini nasıl etkiliyor.
3.5. Almagest’in yazarının yaptığı Zod A alanı ve adları olan yıldızların çoğuna yönelik sistematik hata bulunmuştur.
4. Sonuçlar.
Bölüm 7.
ALMAGEST YILDIZ KATALOĞUNUN TARİHLENMESİ. İSTATİSTİKSEL VE GEOMETRİK YÖNTEMLER.
1.Kataloğun bilgilendirici esası, iyi ölçülenmiş yıldızlardır.
2. Almagest kataloğunun, adları olan yıldızların koordinatlarının değişmesine göre tarihlenmesi ile ilgili ön fikirler.
3. Tarihlemenin istatistiksel prosedürü.
3.1. Tarihleme prosedürünün tarifi.
3.2. Almagest için Δ minimax aksamasının t, γ, φ’ya bağımlığı.
3.3. Statistiksel Almagest tarihlemesinin sonucu.
3.4. Alınan sonucun tartışılması.
4. Almagest kataloğunun, genişletilmiş bilgilendirici esasa göre tarihlenmesi.
5. Almagest kataloğunun, parlak yıldızlardan ibaret sekiz yıldız konfigürasyonlarının çokluğuna göre tarihlenmesi.
6. Almagest kataloğunun tarihlenmesinin istatistiksel prosedürünün dayanıklığının analizi.
6.1. Algoritmaya katılan değerlerin değişmeleri lazım.
6.2. Güven düzeyinin varyasyonları.
6.3. Almagest yıldız kataloğunun bilgilendirici esasının içindekilerinin azaltılması.
6.4. Arcturus’u göz önünde bulundurmamamız halinde Almegest kataloğunun tarihlenmesi pek değişmez.
7. Almagest kataloğunun geometrik tarihlenmesi.
8. Almagest kataloğunun geometrik tarihlenmesinin dayanıklığı. Astronomik aletin olası hataların tarihleme sonucunu nasıl etkiliyor.
8.1. Astronomik aletlerin yapılması sırasında ortaya çıkan hataların, ölçümlerin kesinliğini etkilemesi mümkündür.
8.2. Sorunun matematiksel tarafı.
8.3. Kürenin elipsoida dönüşmesi.
8.4. "Elipsoid koordinat sistemindeki" ölçümler hataları.
8.5. "Hafifçe ellipsoid aleti" ile ölçülenmiş açıların çarpıtılmasının değerlendirilmesi.
8.6. Olası çarpıtmaların değerlendirilmesi ve aldığımız tarihlemenin dayanıklığı.
8.7. Olası "ellipsoid çarpıtılmalarının" sayısal değerlerinin tablosu.
8.8. Sonuçlar.
9. Almagest’in adları olan yıldızların boylamlarının hareketleri.
10. Açı hatalarının, Almagest’in bilgilendirici esasının kurduğu konfigürasyonda davranışı.
11. Sonuçlar.
Bölüm 8.
ALMAGEST’TEKİ EKLEKTIĞİN EKVATORA DOĞRU EĞİLİM AÇISI.
1. Batlamyus’un, eklektiğin eğilim açısının değerleri hakkındaki fikirleri ve sistematik γ hatası.
2. Almagest’in burcu ve Peters sinüs dalgaları.
Bölüm 9.
DİĞER OTRAÇAĞ KATALOGLARININ, BİZİM YÖNTEMİMİZ YARDIMI İLE TARİHLENMESİ.
1. Giriş.
2. Tycho Brahe’nin kataloğu.
2.1. Tycho Brahe’nin kataloğunun genel nitelikleri ve tarihlememizin sonuçları.
2.2. Tycho Brahe’nin kataloğundaki enlem hatalarının analizi ve "atılmışların" kaldırılması.
2.3. Tycho Brahe’nin kataloğundaki bilgilendirici esasının seçilmesi.
2.4. Tycho Brahe’nin gözlemlerinin tarihlenmesi.
2.5. Sonuçlar.
3. Uluğ Bey’in kataloğu.
3.1. Kataloğun genel niteliği ve tarihleme sonuçları.
3.2. Uluğ Bey’in kataloğundaki sistematik hatalar.
3.3. Bilgilendirici esasının ve Δ sınırının seçilmesi. Uluğ Bey’in kataloğunun tarihlenmesi.
3.4. Sonuçlar
4.1. Tycho Brahe ve Hevelius’un kataloglarının bağımlığı.
4.2. Sonuçlar.
5. Abdurrahman es-Sufî’in kataloğu.
Bölüm 10.
ALMAGEST’IN TARIHLENMESI İLE İLGİLİ EK FİKİRLER. YILDIZLARIN ÖKÜLTASYONU VE AY TUTULMALARI. – G.V.NOSOVSKİY, A.T.FOMENKO.
1. Giriş.
2. Yıldızların gezegenlerle kaplanmasının (ökültasyonunun) tarihlenmesi. Ortalama öğelere göre hesaplamalar.
3. Almagest’te tarif edilen yıldızların gezegenlerle kaplanmasının (ökültasyonunun) tarihlenmesi. Tamamlanmış hesaplamalar.
3.1. Tamamlanmış algoritma.
3.2. X-XI. yüzyıllara ait olan Ortaçağ çözümünün açıklanması.
### - Genel analiz.
- Başağın η yıldızının Venüs ile M.S. 960 yılındaki kaplanması (ökültasyonu).
- Akrebin β yıldızının Mars ile M.S. 959 yılındaki kaplanması (ökültasyonu).
- Canserin δ yıldızının Jüpiter ile M.S. 994 yılındaki kaplanması (ökültasyonu). – Satürnün, Başağın γ yıldızı ile M.S. 1009 yılındaki birbirlerine yaklaşması. X-XI. yüzyıllara ait olan geç Ortaçağ çözümünün açıklanması.
### - Başağın η yıldızının Venüs ile M.S. 1496 yılındaki kaplanması (ökültasyonu).
- Akrebin β yıldızının Mars ile M.S. 1497 yılındaki kaplanması (ökültasyonu).
- Canserin δ yıldızının Jüpiter ile M.S. 1528 yılındaki kaplanması (ökültasyonu).
Satürnün, Başağın γ yıldızı ile M.S. 1539 yılındaki birbirlerine yaklaşması. Geç Ortaçağ çözümüne ait yorum.
4. Geç Ortaçağ çözümüne göre Nabonassar dönemi nedir.
5. Batlamyus’un Almagest’i ne zaman yazılmıştır. Bu kitabın şimdiki çağdaş şekline nasıl ulaşmıştır. Batlamyus ve Copernicus.
6. "Antik" Hipparkos, meşhur gök bilimci Tycho Brahe’nin büyük ölçüde hayalet yansımasıdır.
7. Büyük ihtimalle Batlamyus’un Almagest’i, Tycho Brahe’dan = "Antik" Hipparkos’tan sonra kesin olarak tamamlanmıştır.
8. Robert Newton’un iddialarına göre Almagest’te tarif edilmiş olan ay tutulmalarının çoğu geç sahtekarlıklardır.
Bölüm 11.
Almagest kataloğunun tarihlemesi ile ilgili başka sorunlar. – G.V. NOSOVSKİY, A.T.FOMENKO.
1. Almagest’in bazı ek tuhaflıkları.
1.1. Almagest kataloğu öncelikle hangi koordinatların içinde oluşturulmuştur.
1.2. Almagest kataloğunun ilk yıldızı olarak Kutup Yıldızı.
1.3. Almagest’in güya 1537 yılına ait olan Latince yayınının ve güya 1538 yılına ait olan Yunanca yayınının tuhaflıkları.
1.4. Almagest’in yıldız haritaları.
2. Almagest ve yıldızların kendi hareketlerinin Halley tarafından ortaya çıkarılması.
3. Döneminde Batlamyus’un astronomik gözlemlerinin çok sayıda yapıldığı "antik" imparator Pius kimdir. Nerede ve ne zaman yaşadı.
4. Almagest’in vakayinamelerinin ve basılı yayınlarının Skaliger tarihlemeleri.
4.1. Almagest’in Yunanca vakayinameleri.
4.2. Almagest’in Latince vakayinameleri.
4.3. Almagest’in Arapça vakayinameleri.
4.4. Almagest’in ilk basılı yayınları.
4.5. Almagest’in vakayinamelerinin Skaliger tarihlemelerine sorular.
5. Almagest nedir?
6. "Skaliger’in ders kitabinda" tarif edildiği gibi gök biliminin tuhaf gelişmesi.
6.1. Güya "antik" gök biliminin dramatik gelişmesi.
6.2. Skaliger tarihindeki "antik gök biliminin esrarengiz çöküşünün" başlangıcı.
6.3. "Çocukluğa" güya bin yıllık "dönüş" ve Orta Çağ gök bilimindeki ilkelcilik.
6.4. Gök biliminin, Rönesans Dönemindeki güya tekrar, gerçekten ise ilk dramatik gelişmesi.
###- Arap gök bilimi "Rönesans’ı". - Avrupa gök bilimi "Rönesans’ı". Avrupa gök biliminin XV-XVI. yüzyıllara ait olan gelişmesi.
6.5. Gök biliminin tuhaf gelişmesini detaylı bir şekilde açıklayan nihai kronoloji diyagramı (Skaliger-Petavius kronolojisine güvenmemiz halinde).
6.6. Sonuçlar.
7. Copernicus, Tycho Brahe ve Johannes Kepler. Johannes Kepler, Copernicus’un kitabının nihai versiyonunun yayınında ne rolü oynamıştı.
7.1. Copernicus’un gök bilimleri üzerindeki çalışmalar konusunda ne biliyoruz. Günmerkezlilik, XVI. yüzyılın ilk yarısında (daha sonra değil) gerçekten mi keşfedilmişti?
7.2. Copernicus’un kitabının yayını ile ilgili hikayenin Skaliger versiyonunu çevreleyen tuhaflıklar.
7.3. Tycho Brahe "Copernicus’u niye güya kabul etmemişti". Gerçekten Tycho Brahe’nin icat ettiği sistem Copernicus’un sistemi ile aynı şeydir.
7.4. Copernicus’un, ilk defa güya 1543 yılında yayınlanan kitabının bize orijinal görüntüsü ile ulaştığı doğru mu?
7.5. Johannes Kepler, Copernicus’un kitabının bugün bildiğimiz "orijinal versiyonunun" editörü ya da hatta yazarı değil mı?
7.6. Dünyanın günmerkezliliği ve Kutsal Kitap’taki "bırakılmış olan Güneş".
8. Anna Komnina, Hipparkos ve Batlamyus’u çağdaşları olarak görmüştü. Hipparkos ve Batlamyus’un en erken XI-XII. yüzyıllarına ait dönemde yaşadıkları yine ortaya çıkıyor.
9. Muhakkak Batlamyus’un dönemine ait olan, eski Alman "Dünya vakainamesindeki" tasvirinin üzerindeki tarihleme.
10. Batlamyus’un adında Pelusiensis ya da Pheludiensis kelimeleri ne anlamına geliyordu?
11. Yeni Kronoloji açısından ilginç olan eski resimler.
Ek 1.
ALMAGEST’TEKİ, HIZLI, ADLARI OLAN VE ÖZDEŞLEŞTİRİLMELERİ GÜVENİLİR OLAN YILDIZLARIN TABLOLARI.
Tablo 1.1
Tablo 1.2
Tablo 1.3
Tablo 4.4
Ek 2.
KATALOĞUN SİSTEMATİK HATASINI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURARAK KATALOGDAKİ YILDIZ KONFİGÜRASYONLARININ KENDİ HAREKETLERİNE GÖRE GEOMETRİK TARİHLEME YÖNTEMİ. BİLGİSAYAR PROGRAMI.
KAYNAKÇA.
YAZARLAR HAKKINDA.
Resim altı yazıları
