BÖLÜM 3.
“ANTİKÇAĞ” OLARAK ADLANDIRILAN ORTA ÇAĞ.
İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ ROMA İMPARATORLUKLARININ ÇAKIŞMASI VE BUNLARIN İSRAİL VE YEHUDA KRALLIKLARINI KAPLAMASI
2. İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ ROMA İMPARATORLUKLARININ HÜKÜMDARLARI ARASINDAKİ BİYOGRAFİ PARALELLİĞİ
&0. TARİHLERİN 330 SENELİK OYNAMASI
Hükümdarlık uzunluklarının çakışmalarının yanı sıra, bu iki hanedanın şaşırtıcı biyografi paralelliği ve kod-anketlerinin fiili özdeşliği bulunmaktadır. “Benzer biyografilerin” ayrı, münferit bir çiftinin bulunması hiçbir şeye tanıklık etmemektedir. Ama “benzer biyografilerin” toplamda YÜZLERCE YILI KAPSAYAN iki uzun sırasının ortaya çıkması ciddi akıl yürütmelerine yol açmaktadır.
Keşfettiğimiz “biyografilerin” paralelliği, yani uygun kod-anketlerinin yakınlığı, bkz. “Sayılar Yalana Karşı”, bölüm 5-6, geniş tabloların oluşturulup karşılaştırılmasını gerektirmiştir. Sayfa tasarrufu için, burada yüzyıllarca devam eden paralelliğin salt en belirgin odak noktalarını sunacağız. Elbette karşılaştırdığımız “yazılı kral biyografileri” farklı vakanüvisler tarafından hazırlanmıştır. Bu yüzden, bunlar hükümdarların faaliyetlerinin değerlendirilmesi açısından pek farklıdır. Bir vakanüvis imparatoru övüyor, diğeri ise azarlıyor. Paralelliklerin bu uzun zincirinde en kayda değer olan, bu paralelliklerin, (kendi hanedanları içinde aynı numaralara sahip olan) kralların yaklaşık ÜÇYÜZ SENE BOYUNCA sürekli kıyaslanması sonucu keşfedilmeleridir.
İkinci ve Üçüncü Roma İmparatorluklarının paralelliği büyük siyasi kişiler ile başlamaktadır. Bunların isimleri uyuşmaktadır; LUCİUS. Bunların ikisi de bu hanedanın içinde başka kimseye verilmeyen benzer, hemen hemen özdeş onursal unvanlar taşımıştır; Restitutor Urbis ve Restitutor Orbis.
Paralellik, pek benzer eylemlerde bulunan büyük siyasi kişiler ile sona ermektedir. Mesela ikisi de bütün hür nüfusuna medeni hakları bağışlamıştır.
İmparatorluklar çakışırken paralel hükümdarlıkların uzunlukları hemen hemen uyuşuyor. Üçlü otorite gibi resmi-kolektif paralel hükümdarlıklar, tetrarşi gibi benzer paralel hükümdarlıkları kaplamaktadır.
Bazen “konuların iskeletlerinin” şaşırtıcı özdeşliğine dönüşen biyografi paralelliği 300 sene boyunca devam etmektedir.
Aşağıda “a” harfi ile İkinci İmparatorluk, “b” harfi ile Üçüncü İmparatorluk işaretlenmektedir.
&1. SULLA VE AURELİANUS
a. LUCİUS SULLA. # b. LUCİUS AURELİANUS
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla’nın resmi unvanı Restitutor Urbis, yani “Şehri Yeniden Kuran”dır. Bu unvan İkinci İmparatorluk’ta başka kimseye verilmemiştir. İsmi LUCİUS.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus’un resmi unvanı Restitutor Orbis, yani, (devleti) “Dünyayı Yeniden Kuran”. Bu unvan da Üçüncü İmparatorluk’ta başka kimseye uygulanmamıştır. İsmi LUCİUS. Böylelikle isimleri uyuşuyor.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla, mesela Plutarkhos’a göre [660], cilt 2, s.137-
138, Roma İMPARATORUdur. Skaliger tarihinde Sulla, resmi olarak imparator kabul edilmemektedir [327]. Bu durum, Sulla’yı İMPARATOR olarak adlandıran “antik” yazarların doğrudan kayıtları ile uyuşmamaktadır. Bkz. Plutarkhos [660], cilt 2, s.137-138. Çağdaş tarihçiler Sulla’ya verilen imparator unvanının bir “başka anlam” taşıdığını kabul etmektedir [660], cilt 2, s.514, yorum 61.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus, Skaliger tarihine göre Roma İMPARATORUdur [76].
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla, savaşın en şanslı komutanı olarak iç savaş sonucu imparator olmuştur [327]. Bu iç savaş, İkinci İmparatorluğun en kanlı savaşlarından biridir. Uzun yıllar devam etmiştir [327], s.197.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus, savaşın en becerikli komutanı olarak Gotlarla savaş sonucu iktidarı ele geçirmiştir. Gotlarla yapılan savaş Üçüncü İmparatorluk’taki en ciddi savaşlardan biridir. Uzun yıllar devam etmiştir [327].
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Ağırlıklı olarak iç, daha az derecede dış savaş [327]. İmparator unvanı Sulla’ya ordu tarafından sunulmuştur [660], cilt 2. Senato Sulla’yı diktatör ilan etmiştir [327].
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Hem iç hem de dış savaş. Bu savaş, İtalya’da güya III. yüzyılın ortasındaki büyük bir iç savaşı tamamlıyor. Aurelianus ordu tarafından imparator ilan edilmiştir [327]. Roma senatosu Auralianus’un imparator seçilmesini ordunun baskısı altında onaylamıştır [327].
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla, anarşi ve cumhuriyet devirlerinden sonra fiilen İkinci Roma İmparatorluğu’nu kurmuştur. Birinci imparatordur. 4 sene hüküm sürmüştür; M.Ö. 83-78 seneleri veya M.Ö. 82-78 seneleri arasında. Sulla’nın hükümdarlığının başlangıcı ya M.Ö. 83 senesi [327], s.197 ya da Sulla’nın Roma kapılarındaki zaferinin yılı olan M.Ö. 82 senesi olarak [327], s.197-202, kabul edilmektedir.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus ağır bir kargaşalıktan sonra Roma İmparatorluğu’nu “yeniden kurmuştur”. Üçüncü İmparatorluğun birinci imparatorudur. Beş sene hüküm sürmüştür; M.S. 270-275 seneleri [327], [76], tablo 15. Hükümdarlıklarının uzunlukları çok yakındır.
&2. KARGAŞALIK VE KARGAŞALIK
a. KARGAŞA DÖNEMİ. # b. KARGAŞA DÖNEMİ
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla’nın imparatorluğundan sonra iç savaş tekrar patlak vermiştir. Bunlar, Pompeius’un vb. savaşlarıdır. İKİ parlak komutan öne çıkmıştır; İunius Brutus ve Marcus Aemilius Lepidus. Komutanların ikisinin de orduları bozguna uğramıştır.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus’un ölümünden sonra devlet otoritesinin istikrarı tekrar bozulmuştur, isyan başlamıştır. Aurelianus’un halefi Tacitus öldürülmüştür. İKİ yeni imparator öne çıkmıştır; bunlar Florianus ve Probus’tur. Komutanlarından birinin (Florianus’un) ordusu bozguna uğramıştır.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Kargaşalık döneminin süresi yaklaşık 1 senedir; M.Ö. 78-77 seneleri [327], s.207-208.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Kargaşalık döneminin süresi yaklaşık 1 senedir; M.S. 275-276 seneleri [327], s.446-447. Uzunluklar uyuşmaktadır.
&3. SERTORİUS VE PROBUS
a. MARİUS QUİNTUS SERTORİUS. # b. PROBUS
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sulla’nın ölümünden ve kargaşalıktan sonra, iktidar ordunun imparatoru Marius Quintus Sertorius’un eline geçmiştir. Ama Sertorius’a bir KOMPLO kurulmuştur. Sertorius komplo sonucu ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aurelianus’un ölümünden ve anarşiden sonra Probus imparator olmuştur. Askerlerin Probus’a karşı İSYANI. İsyan sonucu Probus ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sertorius 6 sene iktidarda kalmıştır; M.Ö. 78-72 seneleri arasında [327], s.208-209.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Probus 6 sene iktidarda kalmıştır; M.S. 276-282 seneleri arasında [327], s.413.
&4. KARGAŞALIK VE KARGAŞALIK
a. KARGAŞA DÖNEMİ. # b. KARGAŞA DÖNEMİ
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Sertorius’un M.Ö. 72-71 senelerindeki ölümünden sonra AĞIR BİR KARGAŞALIK başlıyor, ayrıca Spartacus’un isyanı yer alıyor. Bu iki yılda İKİ KOMUTAN öne çıkıyor; Pompeius ve Crassus. Bunlar o zamanın en parlak figürleridir.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Probus’un M.S. 282-284 senelerindeki ölümünden sonra AĞIR BİR KARGAŞALIK yer alıyor. Bu iki yılda İKİ KOMUTAN öne çıkıyor; Aurelius Carus ve Numerian. Bunlar o dönemin en önde gelen eylemcileri ve Pompeius’un ve Crassus’un suretleridir.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Kargaşa iki sene devam ediyor; M.Ö. 72-71 seneleri arasında [327], s.215.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Kargaşa iki sene devam ediyor; M.S. 282 senesinden 284 senesinin başına kadar [327], s.647-648, [76], tablo 15. Uzunluklar uyuşuyor.
&5. POMPOİUS VE DİOCLETİANUS
a. MUZAFFER GNAEUS POMPEİUS MAGNUS, ilk üçlü otoritenin kurucusudur, res.3.19
. Bu eski minyatürde, Gnaeus Pompeius elinde bir kitap tutan Orta Çağ adamı olarak tasvir edilmiştir. Res.3.20
’de Pompeius’un “antik” görüntüsü (üstte) ve ona hamledilen bir madeni para (altta) sunulmuştur. Ancak Pompeius ismi paranın üzerinde geçmiyor. # b. TANRISAL DİOCLETİANUS, ilk tetrarşinin kurucusu.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. M.Ö. 70 senesinde yer alan kargaşalıktan sonra iktidar Pompeius’a geçiyor. 70 senesinde görkemli bir zafer kazanıyor ve konsolos unvanını elde ediyor [660], cilt 2, s.338. Pompeius’ın iktidar dönemi, POMPEİUS’UN PRİNSİPATI dönemi olarak geçiyor. [767], cilt 1, bölüm XI. Pompeius için imparator unvanı ile ilgili durum, Sulla’nın durumu ile aynıdır. Çağdaş tarihçiler Pompeius’u “gerçek imparator” olarak kabul etmediği halde, Plutarkhos bu unvanı ona herhangi bir çekince olmaksızın veriyor [660], cilt 2, s.338. Pompeius’un herhangi bir çekince olmaksızın imparator olarak adlandırıldığı “antik” yazılar da bulunmaktadır [873], s.91, Nо.34.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. M.S. 284 senesindeki kargaşalıktan sonra Diocletianus imparator ilan edilmiştir [76]. Diocletianus’un iktidara çıkmasıyla “Roma İmparatorluğu’nun tarihinde YENİ BİR DEVİR başlamıştır, DOMİNAT DEVRİ” [327], s.413.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Pompeius Roma tarihindeki EN BÜYÜK HÜKÜMDARLARDAN biridir. Geniş kapsamlı demokratik reformlar yapmıştır, ayrıca mahkemeyi ve orduyu yeniden düzenlemiştir [327], s.277. Pompeius hayattayken TANRI İLAN EDİLMİŞTİR [767], cilt 1, s.279.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Diocletianus Roma tarihindeki EN MEŞHUR HÜKÜMDARLARDAN biridir. Önemli demokratik reformların başlatıcısıdır. Mahkemeyi, ordu mekanizmasını düzenlemiştir, para reformu yapmıştır [767], cilt 2, s.649 ve sonrakiler. Diocletianus hayattayken TANRISAL İLAN EDİLMİŞTİR [327], s.422-424
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Roma senatosu güya M.Ö. 49 senesinde Pompeius’un elinden bütün yetkilerini almıştır. Bu, Pompeius’un iktidarının sonudur. Birkaç yıl sonra ölmüştür.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Güya M.S. 305 senesinde Diocletianus tahttan feragat etmiştir [327], s.424. Diocletianus’un iktidarının sonu. Birkaç yıl sonra ölmüştür.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Pompeius 21 sene hüküm sürmüştür; M.Ö. 70-49 seneleri arası [76].
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Diocletianus 21 sene hüküm sürmüştür. Hükümdarlık uzunlukları uyuşuyor.
&6. İLK TRİUMVİRLİK VE İLK TETRARŞİ
a. POMPEİUS’UN VE JÜL SEZAR’IN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI. İLK TRİUMVİRLİK. # b. DİOCLETİANUS’UN VE I. KONSTANTUS CHLORUS’UN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI. İLK TETRARŞİ, res.3.21
.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. a) Pompeius, b) Jül Sezar, c) İlk Üçlü Otorite, d) Crassus. Pompeius şöhretinin zirvesinde M.Ö. 60 senesinde düşmanlarına karşı savaşmak amacıyla İLK TRİUMVİRLİK’İ kurmuştur. İki büyük komutanla, Jül Sezar ve Crassus’la iktidarı paylaşıp onlarla anlaşma sağlamıştır [327], s.227.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. a) Diocletianus, b) I. Constantius Chlorus, c) İlk tetrarşi, d) Maximian. Diocletianus popülerliğinin zirvesinde bulunduğu dönemde, güya M.S.
293 senesinde düşmanlara karşı müdahale için İLK TETRARŞİ’yi kurmuştur. Üç ana politikacı I. Constantius Chlorus, Gaeis Galerius ve Maximian’a iktidarı aktarmıştır [327], s.420.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Önce Pompeius Crassus ile anlaşmaya varmıştır, sonra her ikisi Jül Sezar’ı koalisyona dâhil etmiştir. Bu koalisyon, tarihte resmi olarak İLK TRİUMVİRLİK adını almıştır [327], s.227.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Önce Diocletianus, ortak hükümdarı Maximian ile ittifak sağlamıştır. Sonra her ikisi gruba I. Constantius Chlorus’u, daha sonra da Galerius’u
dâhil etmiştir. Ama Galerius, Diocletianus’un yanında önemli bir rol oynamamıştır. Bu koalisyon Roma tarihinde İLK TETRARŞİ olarak geçiyor [327].
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Jül Sezar’ın, popülerlik ve ehemmiyet açısından Pompeius’tan sonra ikinci sırada ama Crassus’un önünde olduğu kabul edilmektedir [327], s.226-228. Pompeius tahttan indikten sonra iktidar, onun ortak hükümdarı olan Jül Sezar’a geçecek.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Bu iktidar hiyerarşisi içinde I. Constantius Chlorus’un (Jül Sezar’ın analoğu) Diocletianus’tan (Pompeius’un analoğu) sonra ikinci sırada, ama Maximian’ın (Crassus’un analoğu) önünde olduğu düşünülmektedir. Diocletianus iktidardan vazgeçtikten sonra, onun ortak hükümdarı olan I. Constantius Chlorus iktidara çıkmıştır.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Pompeius ile Jül Sezar’ın ortak hükümdarlığı 11 sene devam ediyor; M.Ö. 60-49 seneleri arası.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Diocletianus ile I. Constantius Chlorus’un ortak hükümdarlığı 12 sene devam ediyor; M.S. 293-305 seneleri arası. Uzunlukları hemen hemen uyuşuyor.
Res.3.22
’de, “dibinde Sezar’ın öldürüldüğü Pompeius heykeli gösterilmektedir. Roma. Palazzo Spada” [304], cilt 1, s.464. Res.3.22a
’da Pompeius Magnus’un görüntüsü var. Res.3.23
’te Pompeius’un sureti olan Diocletianus’un Capitol Müzesi’nde saklanan “antik” büstü görülüyor. Ama bu heykeller arasında portre benzerliğini beklemek zordur, çünkü çağdaş anlamda bunların portre olması şüphelidir. Üstelik büyük ihtimalle, bunlar XVII- XVIII. yüzyıllar arasında, o zamanlarda, yani Reform devrinde ortaya konan “yeni Skaliger tarihi” için “görsel araçlar” olarak yaratılmıştır.
&7. KARGAŞALIK VE KARGAŞALIK
a. KARGAŞA DÖNEMİ. # b. KARGAŞA DÖNEMİ
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. M.Ö. 49 senesinde Pompeius iktidardan indikten sonra 4 SENE DEVAM EDEN BÜYÜK BİR KARGAŞA başlıyor; M.Ö. 49-45 seneleri arası. Kargaşa Jül Sezar’ın bütün hükümdarlığını ve İKİNCİ TRİUMVİRLİĞİ kapsıyor. Kargaşa Augustus Octavianus’un yükselişi ile sona eriyor [327], s.244-247.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Diocletianus M.S. 305 senesinde iktidardan indikten sonra 4 SENE DEVAM EDEN ciddi BİR KARGAŞA başlıyor; M.S. 305-309 seneleri arası [767], [327]. Kargaşa I. Constantius Chlorus’un bütün hükümdarlığını ve İKİNCİ TETRARŞİ’yi kapsıyor. Kargaşanın sonunda I. Constantinus öne çıkıyor. [767], cilt 1, s.330-332, [76], tablo 12. Kargaşalıkların uzunlukları uyuşuyor.
&8. JÜL SEZAR VE I. CONSTANTİUS CHLORUS
a. BİRİNCİ TRİUMVİRLİĞİ KAZANAN JÜL SEZAR, res.3.19 ve res.3.24
. Bu iki eski minyatürde Sezar bir Orta Çağ kişisi olarak betimlenmiştir ve res.3.24’te haçlı hükümdarlık asası ve haçlı krallık küresini tutuyor. Dolayısıyla, Hristiyan kralı olarak kabul görmüştür. Res.3.25
’te, Jül Sezar büyük pontifex olarak temsil edilmiştir. # b. BİRİNCİ TETRARŞİ’Yİ YENEN I. CONSTANTİUS CHLORUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Jül Sezar kargaşalıktan ve hanedan müdahalesinden sonra eski yandaşlarını yok ederek iktidara çıkıyor. Skaliger tarihinde Sulla ve Pompeius gibi, Jül Sezar da “gerçek olmayan bir imparator” olarak düşünülmektedir. Ama mesela Plutarkhos Jül Sezar’ı KRAL olarak adlandırıyor [660], cilt 3, s.486-487. Jül Sezar’ın herhangi bir çekince olmaksızın İMPARATOR olarak adlandırıldığı “antik” madeni para ve “antik” yazılar bulunmaktadır [873], s.184, No.137.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantius Chlorus kargaşa ve parti savaşı sırasında birçok eski dostunu ve yardımcısını yok edip iktidarı ele geçiriyor. Augustus olarak ilan edilmiştir.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Jül Sezar 19 yaşındaki Octavianus’u evlat edinip yükseltiyor. Uzun zaman geçmeden Octavianus meşhur Augustus olacak, yarı tanrılardan biri sayılacak.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantius Chlorus 20 yaşındaki oğlu Constantinus’u tahta çıkarıyor. Yaşların pratik paralelliğini göz önünde bulundurunuz; 19 ve
20 yaş. I. Contantinus uzun zaman geçmeden Augustus olacak, aziz ilan edilip yarı tanrılardan biri sayılacak.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Jül Sezar 1 sene hüküm sürmüştür; M.Ö. 45-44 seneleri arasında.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantius Chlorus 1 sene hüküm sürmüştür; M.S. 305-306 seneleri arasında. M.S. 305 senesinde Augustus olarak ilan edilmiş olduğunu hatırlatalım.
&9. TRİUMVİRLER VE TETRARŞİCİLER
a. TRİUMVİRLER VE ONLARDAN BİRİ OLAN GAİUS JULİUS SEZARUS OCTAVİANUS’UN (AUGUSTUS) ARTAN ROLÜ # b. TETRARŞİCİLER VE ONLARDAN BİRİ OLAN GAİUS FLAVİUS VALERİUS CONSTANTİNUS (AUGUSTUS)’UN ARTAN ROLÜ
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Jül Sezar’ın ölümünden sonra, Sezar’ın EVLAT EDİNDİĞİ 19 YAŞINDAKİ Octavianus, Sezar’ın ordusunun desteğiyle tahtta hak iddia ediyor ve uzun zaman geçmeden onu elde ediyor. Bunu yaparken, aralarında çok sevildiği Roma lejyonlarına dayanıyor.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantius Chlorus’un güya M.S. 306 senesindeki ölümünden sonra Batı’nın Sezarı olarak I. Constantius Chlorus’un OĞLU 20 YAŞINDAKİ Constantinus tayin ediliyor. Constantinus kendisini yoğun bir şekilde destekleyen ordusu tarafından Sezar olarak ilan edilmiştir.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Belli bir zaman sonra Octavianus Augustus’un katılımıyla İKİNCİ TRİUMVİRLİK OLUŞUYOR. Bu triumvirliğin üyesi Antonius, Jül Sezar’ın evlat edindiği Octavianus hakkında öncelikle İSTİHFAFLA konuşuyor.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Uzun zaman geçmeden I. Constantinus’un katılımıyla İKİNCİ TETRARŞİ oluşuyor. Bu tetrarşinin üyesi Galerius, evvela I. Constantius Chlorus’un oğlu Constantinus için de istihfafla konuşuyor.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Ama kısa zaman sonra Antonius, Octavianus Augustus’un ordu içinde tesirini ve Roma’daki popülerliğini göz önünde bulundurarak, Octavianus ile anlaşıp barış sağlamaya mecbur kalmıştır. İKİNCİ TRİUMVİRLİĞİN sonu. Octavianus DENİZ savaşında Antonius’u ve Kleopatra’yı bozguna uğratıp İkinci imparatorluğun TEK hükümdarı olmuştur.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Ama daha sonra, Galerius “Gal ordusunun kuvvetini ve Constantinus’un Gal soyluları arasındaki popülerliğini göz önünde bulundurarak... onu Sezar olarak kabul etmeye mecbur kalmıştır” [327], s.424. İKİNCİ TETRARŞİNİN sonu. Constantinus 324 senesindeki DENİZ savaşında kendi düşmanlarının deniz kuvvetlerini bozguna uğratıp Üçüncü İmparatorluğun TEK hükümdarı olarak kalmıştır. “Galya” ismi altında eskiden ancak Fransa topraklarının bir kısmının değil, Galiçya’nın ve aynı zamanda Galiç Rusu’nun kabul edilmiş olması olanak dışı değildir.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Kargaşa ve triumvirlerin uzunluğu 17 senedir; M.Ö. 44-27 seneleri arası [767], cilt 1, s.346, 351-352, 424-425.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Kargaşa ve tetrarşilerin uzunluğu 18 senedir; M.S. 306-324 seneleri arası [327], s.249-258, 289-291. Uzunluklar yakındır.
&10. AUGUSTUS VE BÜYÜK CONSTANTİNUS
a. İKİNCİ TRİUMVİRLİĞİ YENEN GAİUS JULİUS CEASAR OCTAVİANUS AUGUSTUS, res.3.24. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. İKİNCİ TETRARŞİYİ YENEN GAİUS FLAVİUS VALERİUS CONSTANTİNUS AUGUSTUS
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Octavianus Augustus, Aktium DENİZ MUHARABESİNDE SON muhalifi Antonius’u tam olarak bozguna uğratmıştır. Bu zafer ile “Roma tarihindeki iç savaşlar dönemi tamamlanmıştır” [327], s.259. Octavianus Augustus tüm Roma tarihinin en meşhur imparatorlarından biridir. İsmi Gaius.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Adrianopolis (Edirne) DENİZ MUHAREBESİNDE, I. Constantinus SON rakibi Licinius’u kesin olarak bozguna uğratmıştır. Bu zafer güya III. yüzyıldaki iç savaşlar dönemini tamamlıyor [327], s.429. I. Constantinus Augustus Roma tarihinin en meşhur imparatorlarından biridir. İsmi Gaius. Yani suretlerin isimleri uyuşuyor.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Octaviunus’un yendiği Antonius önce onun yakın ARKADAŞI VE ORTAK HÜKÜMDARIYDI. Sonradan Octavianus’un ezeli DÜŞMANI olmuştur. Kendi hükümdarlığının başlangıcından önce DOĞU’DA askerlik yapmıştır.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus’un yendiği Licinius önceden kendisinin YANDAŞI VE ORTAK HÜKÜMDARIYDI, sonradan Constantinius’un DÜŞMANI haline gelmiştir. I. Constantinus kendi hükümdarlığının başlangıcından önce DOĞU’DA askerlik yapmıştır.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Octavianus Augustus’un kariyerinin başlangıcında İKİNCİ TRİUMVİRLİK, onun üyeleri, onlara karşı mücadele merkezî bir yer tutuyor. Sonradan Octavianus Augustus AZİZ ilan edilmiştir [579], s.339. Augustus ile Roma tarihinde yeni bir dönemin başladığı kabul edilmektedir. Şunu da sıkça yazıyorlar: “Zaten bu andan itibaren (yani M.Ö. 27 senesinden itibaren – A.F.) Roma tarihi başlıyor” [579], s.339.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus Augustus’un biyografisinde İKİNCİ TETRARŞİ, onun katılımcıları ve onun içindeki siyasi mücadele hükümdarlığının başlangıcında önemli bir yer tutuyor. I. Constantinus, Güneş Tanrısı’nın oğlu ilan edilmiştir [767], cilt 1, s.674. İmparatorun şahsına ait her şey kutsal ilan edilmiştir. Hristiyan kilisesinin I. Constantinus’u AZİZ ve Havarilere eşit kabul etmiş olduğu düşünülmektedir [767], cilt 2, s.674. Bunun dışında “yeniden doğan imparatorluğun” tarihinde YENİ DÖNEMin tam da I. Constantinus ile başlamış olduğu kabul edilmektedir. Hristiyanlık ilk kez devletin desteğini alıp epeyce güçlenmiştir.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Octavianus Augustus askerî, medeni ve dinî makamların bütün önemli görevlerini kendi elinde toplamıştır [579], s.339. Augustus’un yasa faaliyeti büyük popülerlik kazanmıştır. Yalnızca yeni yasalar konmakla kalmamış, eski Roma kodeksleri de yeniden kullanıma girmiştir [767], cilt 2, s.408.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus’un askerî, medeni ve dinî makamların bütün önemli manivelalarını kendi elinde toplamış olduğu düşünülmektedir [767], cilt 2, s.668. I. Constantinus’un mevzuat alanındaki faaliyeti pek popüler idi. Hem yeni yasalar yaratmıştır hem de “Diocletianus öncesi devre” ait kodeksleri yeniden devreye sokmuştur [767], cilt 2, s.669.
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. İlk önce Octavianus Augustus’un KENDİ DAİMİ KONAĞI YOKTU. İç savaş bittikten sonra Augustus Roma’ya yerleşip onu “YENİ ŞEHRE DÖNÜŞTÜRÜYOR”. Octavianus Augustus’un zamanında Roma’nın birinci derece öneme sahip bir merkez haline geldiği kabul edilmektedir [767], cilt 2, s.408.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus’un ilk iktidar yıllarında KENDİ DAİMİ BAŞKENTİ YOKTU. Sonra Roma İmparatorluğu’nun başkentini Roma’dan Bosporus’taki YENİ ROMA’YA taşıyor. “Yeni Roma”, I. Constantinus’un başkentinin resmi ismidir. Daha sonra bu şehir Konstantinopolis olarak adlandırılır olmuştur [327], s.436, [240], s.26.
6a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Vakayinameler Augustus’un (güya İtalya’daki) Roma’yı zengin bir şehir haline getirdiğinin altını çizmektedir. “Augustus’un zamanında Roma ahşap ve tuğlalı bir şehirden mermer bir şehre dönüşüp yeniden bir kökten yapılandırma geçirmiştir” [767], cilt 2, s.408. Augustus’un emri üzerine 82 tapınak kurulmuş veya restore edilmiştir [767], cilt 2. Bosporus’taki Yeni Roma’nın kurulması ile ilgili olarak şunu yazmaktalar: “Yedi tepeli Bizans Roma’ya çok benziyordu” [240], s.25. Mamafih bu aşamada şöyle bir soru doğuyor: Hangisi hangisine benzemişti? Küresel kronoloji haritasının 4 vakayinamenin toplamı olarak temsilinden kaynaklanan sonuçlara göre, bkz. “Sayılar Yalana Karşı”, bölüm 6, büyük ihtimalle, İtalyan Roması, M.S. XIV-XVI. yüzyıllar arası Bosporus’taki Çar-Grad örnek alınarak kurulmuştur.
# 6b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus Yeni Roma’yı görkemli bir başkent haline getiriyor [240], s.26. Bu şehir, “taş başkent” ve kuvvetli bir deniz kulesi olarak kurulmaya başlamıştır. Bu yerde bulunan Bizans kenti yeniden kökten bir yapılandırma geçirmiştir. Özgül bir idari sistem uygulanmıştır. Bugün tam olarak böyle bir sistem İtalya Roması’nda mevcuttur. I. Constantinus zamanında saraylar, hipodrom, tapınaklar kurulmuştur [327], s.436.
7a. İKİNCİ İMPARATOLUK. Octavianus Augustus’un hükümdarlığının 27. senesinde İsa Mesih doğuyor. Doğumuyla “Milat” başlıyor. Res.3.26
’da Kutsal Aile’nin eski görüntüsü sunulmaktadır; Bebek İsa, Yusuf ve Meryem tasvir edilmiştir. Yusuf dülgerlik yapıyor, üstelik aletlerinin Orta Çağ’a ait olduğu ortadadır; rende, testere, çivi söken. Bu aletler için çelik gerekiyor. Meryem nakış işliyor. Yanındaki sepet içinde makas var. Metal içinde delik açmak için matkap ucu gerekiyor.
# 7b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus’un hükümdarlığının 27. senesinde meşhur Aziz Büyük Basileius doğuyor. İsa Mesih ile Basileius arasındaki paralelliği ilk gösteren, [544] kitabında N.A. Morozov idi.
8a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Augustus 41 sene veya 37 sene hüküm sürmüştür. Augustus’un iktidarının başlangıcı olarak iki seçenek bulunmaktadır; M.Ö. 27 senesi veya M.Ö. 23 senesi. M.Ö. 23 senesinin Augustus’un mutlak iktidarının başlangıcı olduğunu, kendisine diktatörlük, ömür boyu konsolosluk, sınırsız yasa kuvveti verilmiş olduğunu hatırlatalım [327], [579], s.304.
# 8b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus 31 sene hüküm sürmüştür. Onun için üç iktidar seçeneği var. Burada ana seçenek M.S. 306-337 seneleri arası. Hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
Res.3.27
’de Roma’da bulunan İmparator Octavianus Augustus zafer heykeli gösterilmektedir. Res.3.28
’de Octavianus Augustus’un sureti olan I. Constantinus’un, Laterano Bazilikası’nda bulunan muazzam “antik” heykeli gösterilmektedir. Büyük ihtimalle, diğer birçok “Antik Çağ” heykel yapıtları gibi, August ve Constantinus heykelleri aslından yapılan portreler değildir. XVII-XVIII. yüzyıllar arasında, Reform devrinde, özenle devreye sokulan Skaliger tarihi için “görsel malzeme” olarak yaratılmıştır.
&11. TİBERİUS VE II. CONSTANTİUS
a. TİBERİUS, res.3.29
. Hristiyan kralı olarak tasvir edilmiştir. # b. II. Constantius.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. “Doğrudan veliaht BIRAKMAYAN Augustus ölür ölmez halefi ile ilgili sorun doğmuştur” [767], cilt 2, s.412. Taht mücadelesi başlıyor. Tibetrius, taht veraseti konusundaki belirsizlikten dolayı, iktidara çıktıktan sonra diğer adaylar ile, özellikle Germanicus ile eşit olarak yarışmaya mecburdu.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Constantinus doğrudan veliaht BIRAKMAMIŞTIR, “imparatorluğunu üç oğlu ve iki yeğeni arasında bölmüştür” [327], s.438. Elbette, I. Constantinus’un ölümünden sonra iktidar için şiddetli bir yarış patlak veriyor. I. Constantinus, tahtın tek varisini açıklamayarak büyük bir belirsizlik doğurduğu için, “Konstantinopolis’i fetheden II. Constantius, Constantinus’un iki üvey kardeşinin ailelerini imha etmiştir” [327], s.438
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Tiberius vaktiyle Octavianus Augustus tarafından evlat edinilmiştir [767], cilt 2, s.412. Tiberius’un “battaniye ile boğularak” öldürülmüş olduğu biliniyor [767], cilt 2, s.423. Böyle bir ölüm BEKLENMEDİK sayılabilir.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. II. Constantius, I. Constantinus’un OĞLUdur [327], s.438. Tarihçilerin yazdıkları gibi, II. Constantius, “BEKLENMEDİK ŞEKİLDE ölmüştür” [327], s.440.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Tiberius 23 sene hüküm sürmüştür; M.S. 14-37 seneleri arası.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. II. Constantius 24 sene hüküm sürmüştür; M.S. 337-361 seneleri arası. Hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
&12. TİBERİUS’UN GERMANİCUS’A KARŞI MÜCADELESİ VE II. CONSTANTİUS’UN KONSTANS’A KARŞI MÜCADELESİ
a. TİBERİUS İLE GERMANİCUS ARASINDA YARIŞ. GERMANİCUS’A SUİKAST # b. II. CONSTANTİUS İLE CONSTANTİN ARASINDA YARIŞ. KONSTANS’A SUİKAST
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Tiberius ve Germanicus siyasi sahnede eş zamanlı ortaya çıkıyor; M.S. 6 senesinden itibaren [767], cilt 2, s.414. İkisi de kral hanedanından geliyorlar. Germanicus, Tiberius’un YEĞENİ [767], cilt 2, s.414. Onların kaderi ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır. Tiberius MERKEZİ bir rol oynuyor.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. II. Constantius ve Konstans hemen hemen eş zamanlı olarak imparatorluğun siyasi yaşamına giriyorlar, yani M.S. 337 senesinde. Konstans kardeşinin Batı’daki ortak hükümdarıdır [327], s.439. Konstans, II. Constantius’un kardeşidir [327]. II. Constantius bu çift içinde hep ESAS olandı [327].
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Germanicus kariyerinin başlangıcında barbarlara karşı birkaç büyük zafer kazanmıştır [767], cilt 2, s.414. Batı’da savaşarak kazanıyor. Tiberius ve Germanicus arasında rekabet ve YARIŞ başlıyor. Tiberius, Germanicus’u kendisine komplo kurmakla suçluyor [767], cilt 2, s.417.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Konstans kariyerinin başlangıcında birkaç kere barbarları yeniyor [327]. Germanicus’un durumunda olduğu gibi, bu zaferler Batı’da gerçekleşiyor. Sonradan imparatorlukta güya dinî anlaşmazlıklar doğuyor. Sonuçta II. Constantius ve Konstans kendilerini KARŞI KAMPLARDA buluyorlar [327], s.439.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Uzun zaman geçmeden Germanicus Suriye yöneticisi Piso tarafından ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Tiberius muhtemelen Germanicus cinayeti şüphesini üzerinden atmak amacıyla Piso aleyhine dava açtırıp onu İDAM etmiştir.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Konstans kısa süre sonra düzenbaz Magnentius tarafından öldürülmüştür [327]. II. Constantius, Konstans’ın katili olarak Magnentius’a karşı sefer düzenlemiş, onu esir alıp İDAM etmiştir.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Tiberius ve Germanicus’un ortak hükümdarlığı 13 sene devam etmiştir; M.S. 6-19 seneleri arası.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. II. Constantius ve Konstans’ın ortak hükümdarlığı 13 sene devam etmiştir; M.S. 337-350 seneleri arası. Suretlerin hükümdarlığının uzunlukları uyuşuyor.
&13. CALİGULA VE JULİANUS
a. GAİUS CEASAR CALİGULA, res.3.30
. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. CEASAR JULİANUS
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caligula hakkında pek az bilgi korunmuştur [767], cilt 2. Yine de, bir psikolojik hastalığı olduğu, kendisini DÜNYADAKİ TANRI sandığı ve bu davranışı son derece marazi yöntemlerle sürdürdüğü bilinmektedir [327], s.300, [767], cilt 2, s.423-424.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aksine, Julianus hakkında bilgi boldur. Büyük bir din reformcusu sayılmaktadır. Mamafih, yaptığı reformlar hakkındaki bilgiler pek çelişkilidir. Hatta bazı Bizans tarihçileri onu “VÜCUT BULAN TANRI” saymıştır [327]. Julianus, “pagan kültünün yeniden kurucusu” sayılmaktadır. Reformları yenilgiye uğramıştır.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caligula bir komplo sonucu öldürülmüştür [327], s.301. Komplonun detayları meçhuldür. Caligula hakkında günümüze ulaşan efsane, “Caligula”, yani güya “ASKER ÇİZMESİ” ismini çocukken ASKER ÇİZMELERİ giydiği için almış olduğu şeklindedir.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Julianus seferdeyken öldürülmüştür, güya cirit ile. Kimin tarafından olduğu ise meçhuldür. Aslında ölümü hakkında pek çok efsane bulunmaktadır [327], s.441. Julianus’un Tanrı Mitra’nın coşkulu hayranı ve bu tanrının rahibi olduğu kabul edilmektedir. Tanrı Mitra’nın rahibinin ayırt edici özelliklerinden biri, ASKER (!) ÇİZMELERİNİ, yani CALİGULALARI giymek zorunda olmasıydı [260], s.69.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caligula 4 sene hüküm sürmüştür; M.S. 37-41 seneleri arası.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Julianus 2 sene hüküm sürmüştür; M.S. 361-363 seneleri arası. Suretlerin hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
&14. KARGAŞA VE KARGAŞA
a. CALİGULA’NIN ÖLÜMÜNDEN SONRA KARGAŞALIK. İMPARATOR ZAMANINDA KISA BİR KARGAŞA. # b. JULİANUS’UN ÖLÜMÜNDEN SONRA KARGAŞA. İMPARATOR ZAMANINDA KISA BİR KARGAŞA.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. M.S. 41 senesinde, Caligula’nın ÖLÜMÜNDEN sonra İkinci Roma İmparatorluğu’nda KARGAŞALIK başlıyor. Ordu, Claudius’u imparator olarak seçiyor [327], s.301.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. M.S. 363 senesinde Julianus’un ÖLÜMÜNDEN sonra Üçüncü Roma İmparatorluğu’nda KARGAŞALIK başlıyor. Lejyonlar Jovianus’u imparator olarak seçiyor [327], s.441.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Kargaşalık ANCAK BİRKAÇ AY devam etmiştir. Senato, ordunun kararına karşı koymakta başarısız olmuştur [327], s.301.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Jovian EN FAZLA 7 AY “hüküm sürmüştür”, hem de salt Doğu’da; geri dönüp imparatorluğun başkentine zamanında yetişmeyi başaramamıştır. Hatırlatalım ki, seçim yapılırken Jovian seferdeydi [327], s.441, [76], tablo 16. Böylece, hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
&15. CLAUDİUS VE I. VALENTİANUS
a. CLAUDİUS, res.3.30. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. I. VALENTİNİANUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Birkaç ay süren KARGAŞALIK döneminde ordu, Claudius’u imparator ilan ediyor. Claudius tahta çıktıktan BİR SENE SONRA imparatorluğun KUZEY EYALETLERİNDE Scribonianus’un İSYANI patlak vermiştir [327], s.301. Bu isyan İkinci imparatorluğun tarihindeki EN MEŞHUR isyanlardan biridir. Scribonianus, İllirya’da yöneticidir [327], s.301.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Başkentten uzak olan Doğu’da Jovian ile ilgili kargaşalıktan sonra, lejyonlar I. Valentianus’u imparator ilan ediyorlar. O, tahta çıktıktan BİR SENE SONRA imparatorluğun KUZEY VE DOĞU EYALETLERİNDE Procopius’un İSYANI patlak vermiştir [327], s.442. Bu isyan Üçüncü İmparatorluğun tarihindeki en MEŞHUR olaylardan biridir. Procopius, Julianus’un akrabasıdır [327], s.442.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Scribonianus’un isyanı ile EŞ ZAMANLI OLARAK ROMA’DA Scribonianus’un yandaşları tarafından hazırlanan KOMPLO ORTAYA ÇIKARILMIŞTIR [327], s.301. Scribonianus’un ordusu ve yandaşları BOZGUNA UĞRATILMIŞTIR.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Pricipius’un isyanı ile EŞ ZAMANLI OLARAK ROMA’DA yandaşları tarafından hazırlanan KOMPLO ORTAYA ÇIKARILMIŞTIR [327], s.442. Procopius’un ordusu ve yandaşları da BOZGUNA UĞRATILMIŞTIR.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Claudius, Roma’nın nüfusuna ve eski yöneticilerine karşı toplu baskıya başlıyor [327]. Baskılar, ordunun gösterdiği ciddi direnişle karşılaşıyor. Praetorian muhafızları ve lejyonerler isyan ediyor. Roma asilzadeleri de Claudius’a karşı çıkıyor [327]. Claudius ZEHİRLENMİŞTİR [327].
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Valentianus, Procopius isyanını destekleyen geniş halk yığınlarını takibe başlamıştır. Başkılara karşılık olarak ordu içinde “geniş halk yığınlarını” da kapsayan hoşnutsuzluk patlak veriyor [327], s.442. I. Valentianus’un ölümü hakkında bildirilen tek şey “BEKLENMEDİK ŞEKİLDE ÖLMÜŞ” olduğudur [327], s.442.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Claudius 13 sene hüküm sürmüştür; 41-54 seneleri arasında.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Valentianus 11 sene hüküm sürmüştür; 364-375 seneleri arasında. Hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
&16. “ORTAK HÜKÜMDARLIK” VE ORTAK HÜKÜMDARLIK
a. CLAUDİUS VE PALLAS’IN “TRİUMVİRLİK” ÇERÇEVESİNDEKİ “ORTAK HÜKÜMDARLIĞI”; CLAUDİUS, PALLAS, NARKİSSOS. # b. I. VALENTİANUS VE VALENS’İN “TRİUMVİRLİK” ÇERÇEVESİNDEKİ ORTAK HÜKÜMDARLIĞI; I. VALENTİANUS, VALENS, GRATİANUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Burada kaydedilen üç kişi, etkilerine göre şöyle sıralanıyor: 1) Claudius, 2) Pallas, 3) Narkissos. Claudius’un iktidarı sırasında “triumvirlik” faaliyet gösteriyor, yani Claudius’un kendisi ve onun iki nüfuzlu favoriti Pallas (Valens mi?) ve Narkissos (Gratianus mu?). Bunlar imparatorluğun politikasını çok etkilemiştir [767], cilt 2, s.426.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Burada kişilerin etki açısından sıralaması şudur:
1) I. Valentianus, 2) Valens, 3) Gratianus. I. Valentianus “triumvirliği” şu şekilde düzenlemiştir: Valens’i kendi ortak hükümdarı tayin etmiştir ve Batı’da 367 senesinden itibaren Gratianus ona yardım etmiştir [327], s.441-442. Suret kişilerin isimlerinin yakınlığı kaydedilmeden geçilemez, PALLAS–VALENS. Gratianus (Gracianus) ve Narkissos (Narcissos) isimleri de benzerlik göstermektedir, GRCS ve NRCSS.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Claudius’un Pallas ile “ortak hükümdarlığı” en fazla 13 sene devam ediyor.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Valentianus’un Valens ile ortak hükümdarlığı 11 sene devam ediyor. Hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
&17. NERON VE VALENS
a. NERON (TİBERİUS CLAUDİUS NERON), res.3.30. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. VALENS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Claudius ZEHİRLENDİKTEN sonra Claudius’un üvey oğlu Neron imparator oluyor [767], cilt 2, s.789. Neron, hükümdarlığı sırasında gerçekleşen müsadereler, baskılar ve çok sayıda cinayet ile meşhurdur [767], cilt 2, s.431. Neron İkinci İmparatorluğun hükümdarlarından belirgin bir biçimde ayırt edilmektedir. Hazineyi defalarca kitlesel müsadereler ile doldurmuştur.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valentianus’un 375 senesindeki “BEKLENMEDİK ölümünden” sonra I. Valentianus’un kardeşi Valens tek başına hükümdar olmuştur. Üçüncü İmparatorluğun tarihinde, cinayetler, baskılar, “siyasal temizlikler” gibi şiddet eylemleriyle ülkeye korku salmasıyla ayırt edilmektedir. Neron gibi, devlet hazinesini doldurmak amacıyla sıklıkla geniş müsadereler uygulamıştır [327]. Diğer ismi VALENS GOT’tur [269], s.7.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Neron’un güttüğü politika İkinci İmparatorluk’ta hoşnutsuzluk yaratmıştır ve “65 senesi komplosu” denilen olaya yol açmıştır. KOMPLOnun başında imparatorluğun EN ÜST ASİLZADELERİ var idi [767], cilt 2, s. 437. Ama komplo AÇIĞA ÇIKARILMIŞTIR ve hazırlanmakta olan isyan BASTIRILMIŞTIR. Bunun ardından geniş baskılar başlatmıştır. Bu da kitlesel ihbarcılığıa yol açmıştır [767], cilt 2.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens’in acımasız eylemleri Üçüncü İmparatorluk’ta gerginliğin artmasına yol açmıştır. Valens’e karşı KOMPLO kurulmuştur, Procopius’un isyanı patlak vermiştir. Komploya imparatorluğun ÜST SOYLULARI önayak olmuştur [327], s.442. Ama KOMPLO AÇIĞA ÇIKARILMIŞTIR ve patlak veren isyan acımasızca BASTIRILMIŞTIR. Bunun ardından kitlesel baskılar başlamıştır. Yığınsal ihbarlar teşvik edilmiştir [327].
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Neron, Hristiyanların acımasız bir İŞKENCECİSİ olarak biliniyor. “Neron’un katran meşaleleri” denen meşhur, Hristiyanların yakılmalarını tasvir ediyorlar [767], cilt 2. Hristiyanlığa karşı baskılar özellikle Roma’da yaygınlaşmıştır. Neron’un hükümdarlığının sonunda İkinci İmparatorluğun durumunun önemli oranda kötüleşmesi belirmektedir.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens, HRİSTİYANLARI ısrarla TAKİP ETMİŞTİR. Bazı kaynaklarda Valens’in Ariusçu olduğu düşünülmektedir. Onun hükümdarlığı sırasında meşhur Az. Büyük Basileious takiplere maruz kalıyor. (bkz. Büyük Basileious’un “Azapları”) [544], cilt 1. Olasılıkla, Büyük Basileious, İsa Mesih’in hayalet yansımasıdır [544]. Dolayısıyla, bu olaylar İncil olaylarını yansıtıyor. O zaman “kötü Valens” İncillerde tasvir edilen “kötü Kral Hirodes”in suretidir.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Bu fırtınalı dönemin doruk noktası G. Vindex’in İSYANI olmuştur [327], s.306. Bu isyan Aquitania’da, İMPARATORLUĞUN SINIRINDA patlak vermiştir. Roma’da herhangi bir komplonun var olmadığını vurgulayalım. Neron’u devirmek çağrısında bulunarak ayaklananlar, imparatorluğun BATI EYALETLERİNE yardım için başvurmuştur [767], cilt 2, s.438. İber Yarımadası’nın eyaletlerinin yöneticileri isyana katılmıştır [327], s.306.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Bu fırtınalı dönemin önde gelen olayı Gotların Tuna’da 376 senesindeki isyanı olmuştur [327], s.443. İsyan imparatorluğun sınırında yer almıştır. Ama Roma’da komplo kurulmamıştır. Ayaklanan Gotlar, Valens’i devirmek çağrısında bulunarak imparatorluğun BATI EYALETLERİNE yardım için başvurmuştur [767], cilt 2, s.443. İsyana Mesis ve Trakya katılmıştır [767], cilt 2.
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Üst Alman lejyonları Vindex’i bozguna uğratır uğratmaz Neron’a karşı çıkıp imparatoru değiştirmek talebinde bulunmuştur [327], s.306. Neron KAÇARAK KURTULMAYA ÇALIŞIYOR, ancak takip sırasında HAYATINI KAYBEDİYOR. Neron’un ve onun önceli Claudius’un isimlerinin YAKIN olduğunun altını çizelim. Bunların tam isimlerini kastediyoruz, yukarıya bakınız. İsimlerin ikisi de aynı formülü içermektedir; Claudius Tiberius Neron Drusus Germanicus [72].
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Ayaklananlar, onlara karşı gönderilen devlet ordusunu bozguna uğratmıştır [767], cilt 2, s.443. Valens de KAÇARAK KURTULMAYA ÇALIŞIYOR ama HAYATINI KAYBEDİYOR [767], cilt 2, s.443. Valens ve önceli I. Valentinianus’un isimleri çok YAKINDIR; VALENS ve VALENTinianus.
6a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Neron 14 sene hüküm sürmüştür; 54-68 seneleri arası.
# 6b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens 14 sene hüküm sürmüştür; 364-378 seneleri arası. Hükümdarlıkların uzunlukları uyuşuyor.
&18. “ORTAK HÜKÜMDARLIK” VE ORTAK HÜKÜMDARLIK
a. NERON’UN BURRUS VE SENEKA İLE “ORTAK HÜKÜMDARLIĞI”. BURRUS’UN ÖLÜMÜ. # b. VALENS’İN I. VALENTİNİANUS VE GRATİANUS İLE ORTAK HÜKÜMDARLIĞI. I. VALENTİNİANUS’UN ÖLÜMÜ.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Burada kaydedilen üç kişi tesir açısından şöyle sıralanmıştır; 1) Neron, 2) Burrus, 3) Seneka. “Neron’un hükümdarlığının ilk yarısında politikanın yönetilmesi filozof Seneka ve praetor vali Burrus’un ellerinde idi” [767], cilt 2, s.430. O zamanda dahi Burrus, Neron’un eğitmeni olduğu için, bu “Triumvirlik”in içinde kilit bir yer tutuyordu [327], s.305. Ama gerçekte ilk sırada, elbette imparator olarak Neron bulunuyordu.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Burada kişilerin sıralaması şudur: 1) Valens, 2) I. Valentinianus, 3) Gratianus. Valens’in hükümdarlığının salt başlangıcında yaş açısından daha büyük olan I. Valentinianus politikayı yönetmiştir. Burada o, Burrus’un analoğudur. Böylece bu dönemde I. Valentinianus “Triumvirlik”in içinde baştadır [76], tablo 16. Gratianus, Valens’in ardından üçüncü sıradaydı. Ama elbette, aslına bakılırsa Valens imparator olarak baştaydı. Bu yüzden, bizim listemizde ön sıraya yerleştirilmiştir.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Neron Burrus ile birlikte 8 sene ortak hüküm sürmüştür; 54-62 seneleri arası [327], s.305. Seneka hemen hemen bütün hükümdarlığı boyunca, yani 54 senesinden 65 senesine kadar Neron ile ortak hüküm sürmüştür.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens, I. Valentinianus ile 11 sene ortak hüküm sürmüştür; 364-375 seneleri arası [327]. Seneka’nın analoğu olan Gratianus, Valens ile hemen hemen bütün imparatorluğu boyunca, 367 senesinden 378 senesine kadar ortak hüküm sürmüştür. Hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
&19. SENEKA İLE NERON VE GRATİANUS İLE VALENS
a. NERON VE SENEKA’NIN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI; 54-65 seneleri arası. # b. VALENS VE GRATİANUS’UN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI; 367-378 seneleri arası. Hükümdarlıkların ikisi de 11 sene devam etmektedir. Uzunlukları uyuşuyor.
&20. GALBA VE JOVİANUS
a. SERVİUS SULPİTİUS GALBA, res.3.31
. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. Res.3.32
’de, olasılıkla, onun daha geç, pek şematik bir görüntüsü gösterilmektedir. # b. JOVİANUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Galba ordu tarafından imparator ilan edilmiştir. Öncelinin hemen hemen bütün düzenlemelerini ve kararnamelerini iptal etmiştir [767], cilt 2.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Jovianus ordu tarafından imparator ilan edilmiştir. “Geçmiş”i kesinlikle reddetmiştir, öncelinin düzenlemelerini ve kararnamelerini iptal etmiştir [767], cilt 2.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Galba yaklaşık 1 sene hüküm sürmüştür; 68-69 seneleri arası [767], cilt 2, s.789, [327], s.208.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Jovianus yaklaşık 1 sene hüküm sürmüştür; 363-364 seneleri arası [767], cilt 2, s.793. Uzunluklar yakındır.
&21. KARGAŞA VE KARGAŞA
a. KARGAŞA. # b. KARGAŞA.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Galba’nın ölümünden sonra 69 senesinde bir İÇ savaş patlak veriyor. Bu savaş en fazla 1 sene devam ediyor [327], s.309.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens’in ölümünden sonra 378 senesinde bir İÇ savaş patlak veriyor. Bu savaşın uzunluğu en fazla 1 sene [327], s.443. Kargaşalıkların uzunlukları yakındır.
&22. İKİ TİTUS VE II. VALENTİNİANUS İLE GRATİANUS
a. İKİ TİTUS FLAVİUS VESPASİANUS. Titus Flavius Vespasianus ve onun halefi Titus Flavius Vespasianus, res.3.31 ve res.3.33
. Hristiyan kralları olarak betimlenmiştir. # b. GRATİANUS, Valens’in ölümünden sonra, II. Valentinianus de Valens’in ölümünden sonra.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Bu iki hükümdarın uyuşan isimleri vardır. Bunların baba ve oğul olduğu düşünülmektedir [767], cilt 2, s.789, [327], s.309-310. Bu “çifte” Titus, BATI’DA toplamda 12 sene hüküm sürmüştür; 69-81 seneleri arası.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Valens’in 378 senesindeki ölümünden sonra Gratianus ve II. Valentinianus imparatorluğun hükümdarları olarak kalıyorlar. İkisi de BATI’DA hüküm sürüyor. Gratianus-II. Valentiniaunus çiftinin hükümdarlığının uzunluğu 13 senedir, 379-392 senerleri arası [767], cilt 2, s.793. Suretlerin hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
&23. DOMİTİANUS VE BÜYÜK THEODOSİUS
a. TİTUS FLAVİUS DOMİTİANUS, res.3.33. Bir Orta Çağ şövalyesi gibi zırhlı betimlenmiştir. # b. BÜYÜK I. THEODOSİUS, res.3.34
.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Domitianus “çifte Titus”tan sonra imparator oluyor. Muazzam bir güce sahip olmuştur, bu durumun altı vakayinamelerde özellikle çizilmektedir [327], s.313. Domitianus, <<kendisine “efendi” ve “tanrı” diye hitap edilmesini talep etmiştir>> [327], с.319.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Büyük I. Theodosius, imparatorluğun batısında Gratianus ve II. Valentinianus çifti hüküm sürerken, doğuda iktidara çıkıyor. Bütün imparatorluk üzerinde devasa bir tesire sahip olmuştur. İmparatorluğun doğusunun rolünü hayli güçlendiriyor [327], s.444, [767], cilt 2, s.793. I. Theodosius son derece dindar bir hükümdardı ve imparatorluktaki dinî makam tümüyle kendi kontrolü altındaydı [327].
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Domitianus’un zamanında “BALKAN YARIMADASI’NIN Roma eyaletleri tehdit altındaydı” [327], s.314. Burada Daçyalılar ayaklanmış ve Domitianus’ın sınır ordusunu ağır bir yenilgiye uğratmıştır [327]. Bunun ardından, İkinci İmparatorluk Daçyalılar’a karşı zor ve süreğen bir savaşa başlıyor.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Theodosius’un zamanında BALKAN YARIMADASI’NDAKİ Roma eyaletlerinde Gotlar’ın isyanı patlak vermiştir. I. Theodosius’un oraya gönderilen ordusu ciddi bir yenilgiye uğramıştır [327]. Üçüncü İmparatorluk Gotlar’a karşı zor ve uzun bir savaşa başlamıştır.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Domitianus Daçyalılar ile BARIŞ ANLAŞMASINI sağlamıştır. Bu anlaşmanın imparatorluk için elverişsiz olduğu düşünülmektedir. Daçyalılar o dönemde “müttefik” sayıldığı halde, onlarla ilişkiler son derece gergin kalmıştı [327], s.316. Buna karşın, Daçyalılarla sağlanan anlaşma İkinci İmparatorluğun yaptığı EN ÖNEMLİ anlaşmalardan biri sayılmaktadır [327]. Söz konusu anlaşma Domitianus’un hükümdarlığının SEKİZİNCİ SENESİNDE yapılmıştır.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Theodosius, Gotlar’ı rüşvet ile satın alıp onlar ile BARIŞ ANLAŞMASI YAPMIŞTIR [327], s.444. Bu anlaşma imparatorluk için başarısız sayılmaktadır, çünkü bunun ardından Gotlar “Roma İmparatorluğu’nun içinde yarı bağımsız bir devlet kurmuştur” [327], s.444. Gotlar ile yapılan anlaşma da Üçüncü İmparatorluğun yaptığı EN ÖNEMLİ anlaşmalardan biri sayılmaktadır [327]. Bu anlaşma I. Theodosius’un hükümdarlığının YEDİNCİ SENESİNDE yapılmıştır [327], s.444. Böylelikle, İkinci ve Üçüncü İmparatorlukların çakıştırılmasında, çok önemli bir anlaşmanın yapıldığı senenin neredeyse aynı olduğunu görüyoruz. Ayrıca, DAÇYALILARIN GOTLAR ile çakışması ortaya çıkıyor.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Daçyalılar’a karşı savaştan sonra dâhili protestolar başlıyor; Saturninus’un komplosu vs. Domitianus buna baskı ile karşılık vermiştir. İmparator hoşnutsuzluk ve dağınıklık ortamında vefat ediyor [327].
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Gotlar ile savaş bittikten sonra güya dinî temelde protestolar patlak veriyor. Toplu kıyım, talan ve kundaklamalar başlamıştır [327], s.444. Theodosius da geniş kapsamlı bir baskı başlatıyor. O, genel kargaşa ve homurdanma ortamında vefat ediyor [327].
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Domitianus 15 sene hüküm sürmüştür; 81-96 seneleri arası [327], s.444-445, [767], cilt 2, s.793.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Theodosius 16 sene hüküm sürmüştür; 379-395 seneleri arası [76], tablo 16. Hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
&24. NERVA VE EUGENİUS
a. MARCUS COCCEİUS NERVA, res.3.33. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. Res.3.35
’te, olasılıkla, onun çok daha geç bir “antik” görüntüsü, bir nevi görsel araç sunulmaktadır. # b. EUGENİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Domitianus’un ölümünden hemen sonra batıda Nerva imparator oluyor. İki sene hüküm sürmüştür; 96-98 seneleri arası [327], s.317.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. I. Theodosius’un hükümdarlığının sonunda batıda Eugenius imparator oluyor. İki sene hüküm sürmüştür; 392-394 seneleri arası [767], cilt 2, s.793. Hükümdarlıkların uzunlukları uyuşuyor.
&25. ORTAK HÜKÜMDARLIK VE ORTAK HÜKÜMDARLIK
a. NERVA’NIN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI. # b. EUGENİUS’UN ORTAK HÜKÜMDARLIĞI.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Nerva bütün hükümdarlığı boyunca kendisini gölgede bırakan meşhur imparator Trajan ile ortak hüküm sürüyor. Bu ortak hükümdarlığın uzunluğu 2 senedir; 96-98 seneleri arası.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Eugenius bütün hükümdarlığı boyunca kendisini gölgede bırakan meşhur imparator Büyük I. Theodosius ile ortak hüküm sürüyor. Bu ortak hükümdarlığın uzunluğu 2 senedir; 392-394 seneleri arası. Uzunluklar uyuşuyor.
&26. TRAJAN VE ARCADİUS
a. MARCUS ULPİUS TRAİANUS (Trajan), res.3.33. Orta Çağ şövalyesi gibi zırhlı betimlenmiştir. Res.3.36
, res.3.36a
’da onun “antik”, olasılıkla çok daha geç “görsel araçlar” olarak yaratılmış olan görüntüleri sunulmaktadır. # b. ARCADİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Trajan’ın hükümdarlığının İkinci İmparatorluk’ta “parlak devrin” başlangıcı olduğu kabul edilmektedir [327], s.317. Trajan, hükümdarlığı sırasında ÜÇ BÜYÜK SAVAŞ YÜRÜTÜYOR.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. 395 senesinde Arcadius, çevirisi “şanslı”, “zengin ve kültürlü Doğu”yu egemenliği altına alıyor [327], s.445. Arcadius da hükümdarlığı sırasında ÜÇ BÜYÜK SAVAŞ yürütüyor.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Trajan’ın Balkanlar’daki karşıtı, DAÇYALILARIN meşhur reisi Decebalus’tur [327]. Trajan, ilk savaşına, yani Decebalus’a karşı savaşa iktidara çıktıktan neredeyse hemen sonra, daha doğrusu hükümdarlığının üçüncü senesinde başlıyor. Yukarıda söylediğimiz gibi, Trajan’ın hükümdarlığının ilk üç senesi az bilinmektedir. Decebalus, İkinci İmparatorluğun tarihinde meşhur bir komutandır. Bu arada, ismi olasılıkla “daçya-bella”, yani daçyalılarla savaş anlamına gelmektedir.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Arcadius’un Balkanlar’daki karşıtı, GOTLARIN reisi meşhur Alarik çıkıyor. Tekrar, yukarıda madde 23’te karşılaştığımız GOTLARIN DAÇYALILAR İLE ÇAKIŞMASI ortaya çıkıyor. Arcadius İLK savaşına, yani Alarik’e karşı savaşa tahta çıktıktan neredeyse hemen sonra başlıyor [767], cilt 2. Alarik imparatorluğun tarihinde efsanevi bir komutandır. İsmi olasılıkla ALA-REX olarak telaffuz ediliyordu. O halde, Decebalus ve Alarik, büyük ihtimalle, çağdaş anlamda isimler değil, takma adlardır.
3a. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Trajan’ın büyük Roma ordusu Decebalus’a karşı 2 SENE süren ağır bir savaş yürütüyor [327], [767], cilt 2. Sonuçta imparatorluk Decebalus ile barış anlaşması imzalamıştır [767], cilt 2, s.789. Decebalus, mütarekeyi ordusunu güçlendirmek için kullanarak birkaç sene sonra büyük bir ordunun başına geçmiştir. Bunun ardından mütakereyi bozmuş ve Daçyalılar ile İKİNCİ savaşı başlatmıştır.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Roma komutanı Stilikhonus’un liderliğindeki büyük Roma ordusu İKİ SENE Alarik’e karşı savaşıyor. Sonuçta imparatorluk Alarik ile barış anlaşması imzalıyor [767], cilt 2, s.793. Mütareke sırasında Alarik güç biriktirmiştir ve birkaç sene sonra kuvvetli bir ordu oluşturmuştur. Bunun ardından da mütakereyi bozmuştur. Roma’nın Gotlara karşı İKİNCİ savaşı başlamıştır.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Daçyalılar ile ikinci savaş BİRKAÇ SENE devam ediyor. Savaşın sonucu belirsizdir. Roma tekrar mütareke yapıyor. Durgunluktan sonra ÜÇÜNCÜ savaş başlıyor, bu defa Partia ile. Üçüncü savaş da birkaç sene devam ediyor.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Gotlara karşı ikinci savaş BİRKAÇ sene devam ediyor. Savaşın sonucu belirsizdir. İmparatorluk Gotlar ile mütareke yapıyor. Az çok sakin bir dönemden sonra Gotlar ile ÜÇÜNCÜ savaş patlak veriyor. Bu savaş da birkaç sene devam ediyor.
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Üçüncü savaş imparatorluk tarafından kaybedilmiştir. Roma ağır yenilgiye uğruyor [767], cilt 2. Özetle, Trajan’ın baş karşıtının BALKANLARDAKİ Decebalus olduğu söylenebilir.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Üçüncü savaş da imparatorluk tarafından kaybedilmiştir. Ayrıca, bu yenilgi tam olarak Roma’nın yenilgisidir, çünkü savaşta yenilen ROMA komutanı Stilicho idi. Böylelikle Arcadius’un baş düşmanı, kendisi de BALKANLARDAN gelen Alarik idi.
6a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Trajan ya 19 sene, 98-117 seneleri arasında ya da 16 sene, 101-117 seneleri arasında hüküm sürmüştür. Mesele şudur ki, hükümdarlığının ilk seneleri az bilinmektedir [327], s.318, [767], cilt 2.
# 6b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Arcadius 13 sene hüküm sürmüştür; 395-408 seneleri arası [767], cilt 2, s.793, [76], tablolar 16-17. Hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
&27. HADRİANUS VE HONORİUS
a. PUBLİUS AELİUS HADRİANUS, res.3.37
. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir.
# b. HONORİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Hadrianus, önceli Trajan tarafından evlat edinilmiştir. Hadrianus’un imparator Trajan’nın karısının bir akrabası olduğunu da kaydedelim [327], s.322.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Honorius ve onun önceli Arcadius KARDEŞ idi [327].
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Hadrianus zamanında Roma ordusu gerilemekteydi [327], s.324. Aşağıda göstereceğimiz gibi, benzer bir gidişat Hadrianus’un sureti olan Honorius’un zamanında da ortaya çıkıyor. Bunun dışında, bu iki olay –Hadrianus’un ve Honorius’un iktidarlarında– o kadar benzemektedir ki, Roma tarihi üzerine çağdaş kitaplarda NEREDEYSE AYNI KELİMELER İLE tasvir edilmektedir. Bu durumu açıklamak üzere şu iki tasviri sunuyoruz. Tarihçiler Hadrianus döneminde yer alan Roma ordusunun gerilemesini şöyle betimliyorlar: <<Birçok Roma sakini lejyon askerliğini reddettiği için, Hadrianus lejyon askerlerinin sayısını yalnız Roma yurttaşlığı haklarına sahip olan eyalet sakinleri ile değil, serbest taşralılar ile artırmaya başlamıştır. Onun zamanından itibaren lejyon askerleri “Roma” karakterini tamamen yitirip, hizmet dili olarak Roma silahları ile donatılmış olan her çeşitten orduya dönüşmüştür>> [327], s.324. HADRİANUS zamanında Roma ordusunun gerilemesi böyle görünmüştür.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Şimdi ise Roma ordusunun Honorius’un zamanındaki gerilemesini alıntılayacağız: <<Bu zamanın Roma ordusu artık erken imparatorluğun lejyonlarına benzemiyordu. “Lejyonlar” ismi kaldığı halde, ADRİANopolis bozgunundan sonra Roma ordusunun silahlandırılması ve düzenlenmesi tümüyle değişmiştir. Şimdi artık bunlar barbarların-askerlerin birlikleri idi... Komutanların çoğu Roma asker unvanlarına sahip barbar reisleri idi>> [327], s.446. Ordunun bu gerilemesinin, Roma ordusunun ADRİANopolis yakınlarında güya 378 senesinde bozguna uğratılmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Böylelikle, Honorius’un biyografisinde tam “gereken” yerde sureti olan Hadrianus’un ismi ortaya çıkıyor. “Adrianopol bozgunu” biçiminde. Büyük ihtimalle bu, İkinci ve Üçüncü Roma İmparatorlukları arasında (çağdaş tarih kitaplarının sayfalarında daha önce sistematik olarak kaydedilmeyen) belirgin bir paralelliğin göstergesidir.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Hadrianus’un bir AĞIR HASTALIĞI vardı, kendisi pek büyük bir şüpheciydi, çocuğu yoktu [327], s.322-325. Kendi komutanlarına karşı tutumu şudur. Hadrianus, kendi komutanları arasında bir komplonun olduğundan şüphelenince acımasız bir katliam gerçekleştirmiştir. Vakayinameler isimleri vermemektedir, “en üst ordu komutanları” arasındaki komploculardan bahsetmektedir [327], s.322.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Honorius CİDDİ HASTAYDI. Aklının zayıf olduğu düşünülmekteydi, çocuğu yoktu [327], s.449, [64], s.33. Honorius’un şüpheciliği, kendi komutanlarına karşı tutumundan çok iyi gözüküyor. Güya 408 senesinde Honorius aleyhine bir komplo hazırlamakla suçlanan en iyi komutanı Stilicho’yu kalleşçe öldürmüştür. Bu güya iftira idi [767], cilt 2, s.793.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Hadrianus, Partia ile en önemli anlaşmayı yapmıştır. Partia’ya karşı savaşın Üçüncü İmparatorluk’taki ALARİK ile savaşı kapladığını hatırlatalım, yukarıya bakınız.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Honorius hükümdarlığı sırasında çok önemli bir barış ANLAŞMASI yapmıştır (Arcadius’un emri üzerine). ALARİK ile anlaşma.
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Hadrianus 21 sene hüküm sürmüştür; 117-138 seneleri arası.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Honorius 28 sene hüküm sürmüştür; 395-423 seneleri arası. Uzunluklar pek yakındır. Yukarıda kaydedilen verileri [327], s.325, [767], cilt 2, s.793, [76]’dan aldık. Hükümdarların, eski vakayinamelerin sakladığı biyografileri genellikle pek parçalıdır. Dolayısıyla, rastlantı sonucu korunan küçük olgular geçmişin tek tanığı olarak ciddi önem kazanıyor. Onları küçümsememek lazım.
&28. ANTONİNUS PİUS VE AETİUS
a. ANTONİNUS PİUS, res.3.37. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. AETİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Adrianus’tan sonra Antoninus Pius imparator oluyor; 138-161 seneleri arası [767], cilt 2, s.789.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Honorius’tan sonra Batı’da 6 yaşındaki III. Valentinianus imparator ilan edilmiştir. Fiilen devleti yönetmemiştir, çünkü annesi Platidia’nın vesayeti altında bulunmuştur. Buna karşılık, Placidia da Aetius’un isteklerini yerine getirmiştir. Bundan şöyle bahsedilmektedir. Platidia “doğuştan barbar olan komutan Aetius’un tesiri altında kalmıştır” [64], s.33,40. Aetius, III. Valentinianus’un RESMİ VASİSİ olarak kabul edilmiştir [767], cilt 2, s.757. Uzun yıllar boyunca Aetius Üçüncü İmparatorluğun TEK BAŞINA HÜKÜM SÜREN hükümdarıydı. Onun Doğu’daki ortak hükümdarı II. Theodosius imparatorluğun politikasına gerçek tesiri olmayan önemsiz bir figür sayılmaktadır [64], s.35.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Antoninus Pius’un hükümdarlığı askerî açıdan fırtınalıydı. İktidarı sırasında çok sayıda karışık savaş yürütülüyordu. Daçyalılar ile, Almanlar ile ve İmpatorluğun doğusunda [327], s.326. Antoninus Pius şanslı bir komutan olarak bilinmektedir. Düşmanlarının sayısı çok olmasına rağmen, imparatorluğun sınırlarını ustaca savunuyordu.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aetius’un devri de savaşlar ve çatışmalar ile doludur. Bu dönemde imparatorluğun üstüne defalarca “barbar” akınları gelmişti [767], cilt 2. Vakayinameler Aetius’u da mükemmel bir profesyonel komutan olarak betimliyor. Askeri harekâtları başarılı bir biçimde yönetiyordu [64], s.34.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Antoninus Pius imparatorluğun genel istikrarsızlığından ötürü, iç politikada olağanüstü bir açıkgözlülük sergiliyordu. Özellikle, toplumun en alttaki tabakalarına yaranmaya çalışıyordu. Geniş gıda dağıtımları yapmış, efendilerin kölelerine karşı haklarını kısıtlamıştır [327], s.325, [767], cilt 2, s.789.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Barbar kökeninden ötürü, Aetius Roma’da kendi durumunu sürekli güçlendirmeye mecburdu. İç politikası son derece esnekti. Roma nüfusunun çok farklı tabakalarının teveccühünü kazanmaya özen gösteriyordu. Kargaşa döneminde büyük bir Roma politikacısı olarak bilinmektedir [64].
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Antoninus Pius 23 sene hüküm sürmüştür; 138-161 seneleri arası [767], cilt 2, s.789.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aetius 21 sene; 423-444 seneleri arası; ya da 14 sene hüküm sürmüştür; 423-437 seneleri arası. Mesele şudur ki, 437 senesinde Aetius’un otoritesi epeyce sarsılmıştır [64], s.486. Vesayeti kaldırılan III. Valentinianus iktidarı ele geçirmiştir. Buna karşın, 444 senesine kadar Aetius’un tesiri resmen yürürlükte kalmıştır. Ama 444 senesindeki önemli savaşlarda yenildikten sonra nihai olarak iktidarı yitirmiştir [64], s.486.
&29. MARCUS AURELİUS VE III. VALENTİNİANUS
a. MARCUS AURELİUS, res.3.37. Zırhlı bir Orta Çağ şövalyesi olarak betimlenmiştir. # b. III. VALENTİNİANUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Antoninus Pius’tan sonra iktidara onun EVLAT EDİNDİĞİ Marcus Aurelius çıkıyor [327], s.326. Marcus Aurelius, Lucius Verus ile ortak hüküm sürüyor [327]. Üstelik Lucius Verus, Marcus Aurelius’tan daha gençtir [327].
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Aetius’tan sonra iktidara çıkan, onun “üvey oğlu” III. Valentinianus’tur. Aetius’un III. Valentinianus’un VASİSİ olduğunu hatırlatalım. III. Valentinianus imparatorluğun Doğusu’nda hüküm süren II. Theodosius ile ORTAK HÜKÜM SÜRÜYOR. II. Theodosius, III. Valentinianus’tan daha büyük olmasına rağmen, bkz. [327], II. Theodosius KÜÇÜK olarak adlandırılmıştır [76].
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Lucius Verus, Marcus Aurelius’un emrindeydi. Şunu yazıyorlar: “İmparatorluğu fiilen onların büyüğü olan Marcus Aurelius yönetmiştir” [327], s.326. Lucius Verus daha genç olmasına rağmen, Marcus Aurelius’un hükümdarlığının sonundan önce vefat ediyor [327], s.326-327.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Önce İmparator III. Valentinianus, II. Theodosius’a bağımlıdır, ancak sonradan roller değişmiştir [327]. İkinci İmparatorluk’taki durumun tekrarlandığını görüyoruz. Sonra, II. Theodosius da III. Valentinianus’un hükümdarlığının sonundan ÖNCE vefat ediyor.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Marcus Aurelius “onların (ortak hükümdarların – A.F.) principatusunun hemen hemen bütün dönemini acımasız savaşlara ve ekonomik fakirleşmeye dönüştüren” bir sürü büyük zorluk ile karşılaşmıştır [327], s.326.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. III. Valentinianus ciddi sorunlar ile mücadele etmeye mecbur kalmıştır. Hükümdarlığı döneminde Üçüncü İmparatorluk’ta ciddi savaşlar ve ekonomik sarsıntılar başlıyor. İmparatorluk gerileme dönemine giriyor [327], [64].
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Marcus Aurelius’un hükümdarlığı sırasında meşhur Kral Vologases ile ağır bir savaş başlıyor [327]. Bu savaş süreğen idi ve değişen başarılar ile ilerliyordu. Sonuçta Vologases ile barış anlaşması yapılmıştır, ancak bu durum imparatorluğu hiç de tehlikeden korumamıştır. Anlaşma yapılır yapılmaz, Tuna Nehri’nde Roma sınır tahkimatını yaran göçebe halklarıyla savaş başlıyor [327], s.280.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. III. Valentinianus’un zamanında Kral Atilla ile ağır bir savaş başlıyor [327]. Savaş değişen başarı ile uzun zaman sürmüştür. İmparatorluk, Atilla ile bir barış anlaşması yapmıştır, ancak gerçek barış sağlanmamıştır. Anlaşma yapıldıktan neredeyse hemen sonra imparatorluğa barbarlar tecavüz ediyor. Tekrar bir sürü yıpratıcı savaşa -kâh batıda kâh doğuda- girmeye ihtiyaç duyuluyor; [767], cilt 2, s.38.
Bu aşamada İkinci ve Üçüncü imparatorluklar arasındaki paralelliğin nihai aşamasına giriyoruz. İmparatorlukların ikisinde de EŞ ZAMANLI OLARAK zor ve karışık bir devir başlıyor. İlerledikçe genellikle Üçüncü İmparatorluğun batısındaki olayları izleyeceğiz. II. Theodosius’tan itibaren Üçüncü İmparatorluk’ta Batı ile Doğu arasında ilişkilerin gitgide zayıfladığı düşünülmektedir.
&30. COMMODUS VE RİCİMER
a. COMMODUS, res.3.37 veya res.3.38
. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. RİCİMER.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Marcus Aurelius’un ölümünden sonra iktidara oğlu Commodus geçiyor. Commodus’un hükümdarlığı, onun zamanında birkaç FAVORİTİN meydana çıkması ile ayırt ediliyor [579], s.405-406.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. 455 senesinde III. Valentinianus’un ölümünden sonra imparatorlukta ön sıraya becerikli başkomutan Ricimer çıkmıştır. Roma’da muazzam tesire sahip olmuştur ve uzun seneler boyunca fiilen hükümdarlık yapmıştır. Şunu yazıyorlar:
“Recimer şimdiden Batı Roma’daki EN KUDRETLİ kişi olmuştur” [579], s.487. Ricimer’in hükümdarlığı BİR BELİRGİN ÖZELLİKLE niteleniyor: Hükümdarlığı boyunca birkaç FAVORİT vardı ve bunların hepsi fiilen imparatorun piyonları idi [579], s.487-490. İkinci ve üçüncü imparatorlukların iki favorit grubunun karşılaştırılması bu imparatorlukların neredeyse tam paralelliğini açıklığa kavuşturuyor.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Commodus’un zamanında İLK favorit Perennis idi. Üçüncü imparatorluktaki sureti olan Petronius gibi, uzun zaman geçmeden öldürülmüştür, aşağıya bakınız [579], s.405-406.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Recimer’in zamanında İLK favorit-imparator Petronius Maximus idi. Üç ay sonra öldürülmüştür [579], s.487. Olasılıkla, iki isim– Petronius ve Perennis– aynı kökten kaynaklanmaktadır.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Commodus’un zamanında İKİNCİ favorit Cleander idi [579], s.405. Bir süre sonra Commodus, Cleander’i iktidardan çekiyor [579], s.406.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Ricimer’in zamanında İKİNCİ favorit-imparator Mecelius Avitus idi [579], s.486. Uzun zaman geçmeden Recimer Avitus’u tahttan feragat ettirmiştir [579], s.488.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Commodus’un zamanında ÜÇÜNCÜ favorit Aeklektus idi. Bir süre sonra Commodus, Aeklektus’u geri çekiyor [579]. Sonra, Commodus’un zamanındaki bazı diğer favoritler hakkında önemsiz veriler korunmuştur. Mesela bir Marcia vardı [579]. Favoritlerin-ortak hükümdarların bu karışıklığı Commodus’un ölümü ile sona eriyor.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Recimer’in zamanında ÜÇÜNCÜ favorit- imparator Julianus Majorian idi. Recimer onu tahta çıkarmıştır, uzun zaman geçmeden de kendisi onu geri çekmiştir [579]. Sonra, Recimer’in bazı diğer favoritleri hakkında zayıf veriler günümüze ulaşmıştır. Mesela, Libius Severus ve Antemia hakkında [579]. Favorit- ortak hükümdarların bu karışıklığı da, Recimer’in ölümü ile sona eriyor.
5a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Commodus 16 sene hüküm sürmüştür; 176-192 seneleri arası; veya 12 SENE; 180-192 seneleri arası. Burada 180 senesi onun babasının ölüm senesi.
# 5b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Recimer 16 sene hüküm sürmüştür; 456-472 seneleri arası. Uzunluklar uyuşuyor (Commodus’un ilk seçeneği için).
&31. PERTİNAX VE OLYBRİUS
a. PUBLİUS HELVİUS PERTİNAX, res.3.38. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. OLYBRİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Pertinax 1 seneden az hüküm sürmüştür, 193 senesinde. Onun hakkındaki bilgi azdır. İkinci İmparatorluğun zor durumuna dikkat çekiliyor [579], s.406-407.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Olybrius 1 seneden az hüküm sürmüştür, 472 senesinde. Onun hakkında yok denilecek kadar az bilgi korunmuştur. İmparatorluk zor bir durumda bulunuyor [579], s.490. Uzunluklar hemen hemen uyuşuyor.
&32. DİDİUS JULİANUS VE GLYCERİUS
a. MARCUS DİDİUS SEVERUS JULİANUS, res.3.38. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. GLYCERİUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Didius Julianus 1 seneden az hüküm sürmüştür, 193 senesinde. Onun hakkındaki bilgi azdır. Hükümdarlığı kargaşalıkla geçmiştir [579], s.407.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Glycerius 1 seneden az hüküm sürmüştür, 473 senesinde. Onun hakkındaki bilgi azdır. Hükümdarlığına kargaşalık eşlik etmiştir [579], s.490. Hükümdarlıkların uzunlukları hemen hemen uyuşuyor.
&33. CLODİUS ALBİNUS VE JULİUS NEPOS
a. DECİMUS CLODİUS ALBİNUS, res.3.39
. # b. JULİUS NEPOS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Clodius Albinus 1 seneden az hüküm sürmüştür, 193 senesinde. Onun hakkındaki bilgi azdır. Onun hükümdarlığına kargaşalık eşlik etmiştir [579], s.407.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Julius Nepos bir seneden daha az hüküm sürmüştür, 474 senesinde. Onun hakkında yok denilecek kadar az bilgi korunmuştur. Hükümdarlığı kargaşalıkla geçmiştir [579], s.490. Uzunluklar hemen hemen uyuşuyor.
&34. NİGR VE ROMULUS AUGUSTULUS
a. NİGR veya NİGER (GAİUS PESCENNİUS NİGER). # b. ROMULUS AUGUSTULUS.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Nigr 1 sene hüküm sürmüştür; 193-194 seneleri arası. Severus tarafından bozguna uğratılmış ve tahttan indirilmiştir [767], cilt 2, с.790, [579], с.407.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Romulus Augustulus 1 sene hüküm sürmüştür; 475-476 seneleri arası. Odoacer’e YENİLMİŞ ve TAHTTAN İNDİRİLMİŞTİR [767], cilt 2, s.794, [579], s.490.
&35. SEVERUS VE ODOACER
a. LUCİUS SEPTİMİUS SEVERUS, res.3.38. Zırhlı Orta Çağ şövalyesi olarak betimlenmiştir. # b. ODOACER.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Severus Niger’den sonra imparator ilan edilmiştir. Severus imparator ilan edilmiş olduğu GERMENİA ile ilişkilidir [579], s.408. Severus, Üçüncü İmparatorluk’tan Romulus Augustulus’un sureti olan Pescennius Niger’i bozguna uğratmıştır. Savaştan sonra Niger ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Üçüncü İmparatorluk’taki Romulus’un babası olan Orestes’in kaderi ile kıyaslayınız.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. GERMEN Herullarının reisi olan Odoacer, Romulus Augustulus’tan sonra imparator ilan edilmiştir. Otoritesi Konstantinopolis tarafından tanınmıştır [767], cilt 2, s.760. Odoacer, Romulus Augustulus’un, Romulus’un babası Orestes’in yönettiği ordusunu bozguna uğratmıştır. Orestes öldürülmüştür. Odoacer, Romulus’u tahttan indirmiştir [579], s.493.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Severus “güçlü bir hükümdar idi... Makul ve dürüst bir imparator idi” [579], s.409. Severus’un hükümdarlığı “birçok yönden büyük bir dönüm noktasıdır” [579], s.409. İkinci İmparatorluğun sonuna yaklaşıyoruz.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Odoacer makul ve itidalli bir hükümdar olarak bilinmektedir. Dağılmakta olan imparatorluğun birliğini yeniden kurmaya çalışmıştır [579]. Odoacer’in hükümdarlığı da Roma tarihinde DÖNÜM NOKTASI sayılmaktadır. “Halis Roma İmparatorluğu” sona ermiştir. İmparatorluğun çöküşü başlamıştır. Onun iki hükümdarı yabancıydı: Cermen Odoacer ve Got Teoderik.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Severus yalnızca bir, ama ağır bir savaş yürütmüştür: Partia Kralı IV. Vologases ile. Savaş değişen başarı ile ilerlemiştir. “Severus kuzey sınır halklarını bastırmaya mecburdu, bu zor bir mesele idi” [579], s.410.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Odoacer, Got Teoderik’e karşı sadece bir, ama ağır bir savaş yürütmüştür. Başarı kâh bir tarafa kâh diğer tarafa kaymıştır. Sonuçta, Teoderik’in liderliğindeki Gotlar imparatorluğa kuzeyden tecavüz etmiştir. Savaşların birinde Odoacer bozguna uğratılmış ve teslim olmuştur. Öncelikle ortak hükümdar olmuştur, ancak uzun zaman geçmeden öldürülmüştür [579], s.493.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Severus 18 sene hüküm sürmüştür; 193-211 seneleri arası.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Odoacer 17 sene hülüm sürmüştür; 476-493 seneleri arası. Hükümdarlıklarının uzunlukları yakındır.
&36. CARACALLA VE TEODERİK
a. CARACALLA, res.3.39. Hristiyan kralı olarak betimlenmiştir. # b. BÜYÜK TEODERİK.
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caracalla, Severus’un ORTAK HÜKÜMDARI olarak BATI’DA hüküm sürmüştür. Caracalla kendi ortak hükümdarı olan Publius Septemius Geta ile sürekli mücadele etmiştir. Kardeşlerin ikisi de “birbirine kin beslemiştir, orduda ve sarayda uzlaşmaz bir ihtilaf yaratmıştır, bu yüzden de DEVLETİ BÖLMEYİ bile düşünmüşlerdir” [579], s.410.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Teoderik, Odoacer’in ORTAK HÜKÜMDARI olarak BATIDA hüküm sürmüştür. Teoderik’in hükümdarlığına doğudaki ortak hükümdarı Anastasius ile devamlı sürtüşmeleri eşlik etmiştir. Bu rekabet defalarca askerî çarpışmalara dönüşüyordu [579], s.495-496. Hükümdarların ikisi de, Batı ve Doğu İmparatorlukları olmak üzere PARÇALANMIŞ OLAN imparatorluğu yönetmiştir.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Vakayinameler Caracalla’nın iç politikasını pek esnek olarak nitelendirmektedir. Orduya baş eğdirip, ordunun ahlakını RÜŞVET ile fiilen bozup çürütmüştür. Sonuçta bu durum disiplini zayıflatmıştır [579]. Caracalla “imparatorluğun bütün topluluklarına TÜM MEDENİ HAKLARI sağlamıştır” [579], s.410.
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Teoderik’in imparatorluğun içindeki politikasının ayırıcı niteliği esneklik ve dinsel hoşgörü idi. Sanatları himaye etmiştir. Orduya RÜŞVET verilmesini yaygın şekilde uygulamıştır, çünkü Roma’da yabancı idi ve kendisi için daha geniş bir destek sağlamayı hedeflemekteydi [579]. Teoderik yabancılara Romalılar ile EŞİT HAKLAR SAĞLAMIŞTIR, imparatorluk içinde geniş ölçekli göçler gerçekleştirmiştir.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. 217 senesinde Caracalla Partialılara karşı bir sefere hazırlanmaya başlamıştır. Ancak hazırlıkların en civcivli zamanında ölmüştür [579].
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. 526 senesinde Teoderik barbarlara karşı SEFERE HAZIRLANMAYA BAŞLAMIŞTIR, ancak hazırlıkların sonuna yetişemeden ölmüştür [579], s.495.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caracalla 24 sene; 193-217 seneleri arası veya 6 SENE; 211-217 seneleri arası hüküm sürmüştür. Burada 211 senesi Severus’un ölüm senesidir.
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Teoderik 29 sene; 497-526 seneleri arası veya 33SENE; 493-526 SENELERİ arası hüküm sürmüştür. Teoderik 493 senesinde, Odoacer’in ölüm senesinde iktidara çıkmıştır. Ama resmi olarak Konstantinopolis’teki Zeno tarafından ancak 497 senesinde tanınmıştır [579], s.494. Uzunluklar pek yakındır (ilk seçeneklerine bakınız).
Burada İkinci ve Üçüncü imparatorlukların hanedan akımları sona eriyor. Ancak şaşırtıcı olan şudur ki, onları birleştiren paralellik güya 217-235 ve güya 526-536 senelerini kapsayarak daha sonra da devam etmektedir.
&37. KARGAŞA VE KARGAŞA
a. İKİNCİ İMPARATORLUK savaşlar ve anarşi alevi içinde varlığını sona erdiriyor.
217-270 seneleri arasındaki devir Skaliger tarihinde resmî olarak <<III. yüzyılın ortasındaki politik anarşi. “Asker imparatorlar”>> ismini taşımaktadır [327], s.406. İkinci İmparatorluğun tarihindeki bu muazzam anarşi dönemi eşsizdir. # b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK (Batıda) ağır savaşlar ve toplumsal düzensizlik ortamında sona ermektedir. 526-536 seneleri arasındaki devir bugün “VI. yüzyılın ortasındaki politik anarşi. İtalya’da doğu Gotları’nın egemenlik dönemi” olarak adlandırılmaktadır [579]. Bu şiddetli kargaşa dönemi de Üçüncü İmparatorluğun tarihinde eşsizdir. Gördüğümüz kadarıyla, Skaliger tarihinde bu iki devir - yani, şimdi anladığımız gibi, suret- hemen hemen aynı kelimeler ile nitelendirilmektedir.
&38. JULİA MAESA VE AMALASUNTA
a. JULİA MAESA. # b. AMALASUNTA
1a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Caracalla’nın ölümünden sonra İkinci İmparatorluk’ta iktidar –serbest bırakılan köle (?) Macrinus’un pek kısa vadeli hükümdarlığından sonra– 217 senesinde Julia Maesa’nın eline geçiyor [327], s.404-406. Julia Maesa, Caracalla’nın AKRABASIDIR [327]. Julia Maesa’nın yanında “ikinci rollerde” KIZI Mamaea’yı görüyoruz.
# 1b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Caracalla’nın analoğu olan Teoderik’in ölümünden sonra Üçüncü İmparatorluk’taki iktidar Amalasunta ya da Amalazunta’nın eline geçiyor [579], s.498-499. O, Roma tarihindeki en meşhur kadınlardan biridir [196]. Kendisi Teoderik’in KIZIDIR [579]. Amalasunta’nın yanında “ikinci rollerde” KIZKARDEŞİ Matasunta bulunuyordu. Suretlerin –Julia Maesa ve Amalasunta– ikinci ve üçüncü imparatorlukların tarihindeki en parlak kadın hükümdarlar olduğunu vurgulayalım. Roma imparatorlarını tahta çıkaranlar yalnızca bunlardı. Bunların isimlerinin ünlüsüz hali –MSL (Maesa Julia) ve MLSNT (Amalasunta)– yakındır ve olasılıkla aynı kökten kaynaklanmaktadır.
2a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Julia Maesa, Heliogabalus ismi altında büyük oğlu meşhur Varius Avitus Bassianus’u (Marcus Aurelius Antoninus’u) tahta çıkarıyor [327], s.405-406. Bkz. res.3.39. Heliogabalus, Julia Maesa’ya TAMAMEN TABİYDİ. ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Heliogabalus 4 sene hüküm sürmüştür; 218-222 seneleri arası [327].
# 2b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Amalasunta, oğlu Amalaricus’u tahta çıkarıyor [579], s.498-499. TAMAMEN Amalasunta’ya TABİDİR [579]. ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Amalaricus 5 sene hüküm sürmüştür; 526-531 seneleri arası [579]. Hükümdarlıkların uzunlukları yakındır.
3a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Julia Maesa iktidarı yumuşak, kararsız ve kendi elinde uysal bir kukla olan Alexandrus Severus’a aktarıyor [327]. Alexandrus Severus 13 sene hüküm sürmüştür: 222-235 seneleri arası [327]. Bkz. res.3.39.
# 3b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Üçüncü İmparatorluk’ta iktidar Amalasunta’nın ikinci favoriti Atalaricus’un eline geçer. O, itirazsız şekilde Amalasunta’ya tabiydi [579]. Atalaricus 8 sene hüküm sürmüştür: 526-534 seneleri arası [76], tablo 18. Hükümdarlıklarının uzunlukları farklıdır ama ikinci ve üçüncü imparatorlukların uzunluklarının bütün akımının korelasyonunu bozmamaktadır.
4a. İKİNCİ İMPARATORLUK. Julia Maesa 234 senesinde ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Onun hükümdarlığının sonunda imparatorluğun doğusunda ACEMLER’e karşı bir savaş başlıyor [327]. Julia Maesa’nın ölümünden 3 sene sonra GOTLAR’a karşı büyük bir savaş başlıyor. Bu da 238-251 senelerine ait GOT SAVAŞI’dır [64].
# 4b. ÜÇÜNCÜ İMPARATORLUK. Amalasunta 535 senesinde ÖLDÜRÜLMÜŞTÜR. Amalasunta’nın hükümdarlığının sonunda doğuya karşı, daha doğrusu Konstantinopolis ve ACEMLER’e karşı bir savaş patlak veriyor. Bu da, VI. yüzyıla ait meşhur GOT SAVAŞI’NIN BAŞLANGICIDIR [579].
Böylelikle, paralelliğin sonunda, İkinci İmparatorluğun sonundaki güya 217-234 seneleri arasındaki dönem ile Üçüncü İmparatorluğun sonundaki güya 526-535 seneleri arasındaki dönemi karşılaştırdık. Gerçekte paralellik daha da devam etmektedir. Ama burada anlatılması güçtür, çünkü şiddetli iç savaşların paralel dönemlerine giriyoruz. Bunların tarihi kopuk ve pek karışıktır. Bu nedenle karşılaştırmalı tabloya daha fazla devam etmeyeceğiz.
Ama önemli bir olguyu vurgulayalım. İkinci İmparatorluğun güya 270. senesine varınca Üçüncü İmparatorluğun tam başlangıcına ulaştık. Üçüncü imparatorluğun tam olarak güya 270 senesinden itibaren İkinci İmparatorluk’la çakışmasını keşfettiğimizi hatırlatalım. İkinci ve Üçüncü imparatorlukları ayıran güya M.S. 240-270 seneleri arası devir Skaliger tarihinde politik anarşinin azami derinleştiği devir sayılmaktadır. Şöyle yazıyorlar: “II. Claudius’un iktidara çıktığı âna doğru (268 senesinde – A.F.) fiilen bir bütün imparatorluk varlığını sürdürmüyordu” [327], s.410. Böylelikle, sonraki tarihçiler Üçüncü İmparatorluğun başlangıç yılı olarak keşfettiğimiz 270 senesini imparatorluğun çözülüşünden sonra onun “yeniden kurulduğu” yıl olarak adlandırmaya mecburdur. Ancak bu çözülüş kurgusaldır ve Skaliger tarihindeki hatalı kronoloji sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
